چشمک زدن ستارهها که به عنوان سوسوزنی نجومی نیز شناخته میشود، در واقع یک پدیدهی علمی ناشی از شکست آن دسته از پرتوهای نوری است که از این اجسام آسمانی منتشر میگردند.
هنگامی که ستارهها پیوسته در شب میدرخشند، ما نیز گاهی اوقات کنار پنجره مینشینیم تا به آسمان بالای سرمان اندکی نگاه کنیم. ستارههای بسیار کوچک که در آسمان بالای سرمان چشمک میزنند، حتی بدون استفاده از هیچ وسیلهای نیز لذتی را برای چشمان ما به ارمغان میآورند، چه برسد به این که از تلسکوپها و دوربینهای دو چشمی نیز جهت دیدن آنها استفاده نماییم. آسمان شب مانند یک بوم نقاشی بزرگ به نظر میرسد، گویی که با آبی مایل به ارغوانی روشن رنگ آمیزی و با نقطههای سفید روشن طرح دار گشته است در حالی که این نقاط سفید رنگ، چشمک میزنند و میدرخشند تا تمام آسمان را روشن نمایند.
چرا ستارهها چشمک میزنند؟در واقع چشمک زدن ستارهها، یک پدیدهی علمی به حساب میآید که به عنوان سوسوزنی نجومی یا سوسوزنی اختری نیز شناخته میگردد. سوسوزنی یک اصطلاح عمومی به شمار میرود که به منظور توصیف تغییرات سریع در درخشندگی قابل رؤیت یا رنگ یک شیء درخشان در دور دست، هنگامی مورد استفاده قرار میگیرد که از میان جو کرهی زمین مشاهده میگردد. حرکت باد، هوای متلاطم و درجهی حرارت متغیر در جو کرهی زمین، برخی از آن عوامل اصلی به شمار میروند که نقشی را در شکست پرتوهای نوری ایفا مینمایند.
به منظور درک این پدیده، نخست باید برخی از مفاهیم اساسی را در علم نجوم بدانید. ستارهها نور را به صورت پرتوهای نوری از خود ساطع میکنند. آنها برای ما، قابل رؤیت میباشند، به دلیل آن که این پرتوهای نوری از میان چند لایه از اتمسفر که زمین را احاطه مینماید، سفر میکنند. جو کرهی زمین از چند لایه از گازها ساخته میشود که در میزان چگالیشان متفاوت میباشند.
بنا بر این، هنگامی که پرتوهای نوری که ستارهها از خود ساطع مینمایند، از میان اتمسفر حرکت میکنند، پرتوهای نوری ذکر شده دچار شکست میشوند، به عنوان مثال، آنها خم میگردند. درجهی شکست بستگی به چگالی اتمسفر دارد. به دلیل وجود چند لایه برای چگالیهای مختلف، این پرتوهای نوری ساطع شده به صورت تصادفی چند بار و در جهتهای تصادفی دچار شکست میگردند. این مورد منجر به اثر "چشمک زدن" میگردد که صرفاً تفسیری از پرتوی شکسته شده توسط چشم ما به شمار میرود.
اثر مربوط به پدیدهی سوسوزنی نجومی همیشه در نزدیکی افق واضحتر از نزدیکی سمت الرأس میباشد. این موضوع به این سبب میباشد که ستارههای نزدیک به افق ظاهراً بیشتر چشمک میزنند زیرا آنها باید از یک فاصلهی طولانیتری از جو کرهی زمین سفر نمایند. بنا بر این، دورترین ستارهها به علت شکست بیش از حد در پرتوهای نوری، ظاهراً حداکثر چشمک زدن را به نمایش میگذارند. چنان چه در مورد این که چرا سیارهها معمولاً چشمک نمیزنند، کنجکاو هستید، پس باید بدانید که سیارهها نسبتاً به زمین نزدیکتر میباشند. بنا بر این، چشمک زدن آنها به دلیل فاصلهی کوتاهترشان از کرهی زمین، قابل مشاهده نیست و این بدان سبب میباشد که در این فاصلهی کوتاهتر، تنها فضای اندکی برای شکست قابل رؤیت موجود میباشد یا حتی گاهی اوقات هیچ فضایی در این بین برای شکست نور وجود ندارد.