خداوند محاسبه اعمال بندگان خود را روز حساب به گونه ای مقرر کرده است که نتیجه محاسبه به سود مؤمنین تمام شود و در حالی که مجازات هر گناهی بیشتر از همان گناه نیست پاداش نکوکاران را تا جائی ضریب افزایش عنایت فرموده که گاهی یک عمل به اندازه یک عمر عبادت افزایش می یابد و در این یاد داشت به اختصار با استناد به آیات قران و روایات به چگونگی محاسبه اعمال می پردازیم و ملاحظه خواهید فرمود که خداوند در این حساب کشی کاملا جانب دارانه و به نفع مؤمنین مقررات وضع فرموده است.

1- گناهان بلافاصله ثبت نمی شود

در اصول کافی جلد دوم صفحه 317تا 319 روایاتی آمده است که در آن به عدم ثبت گناهان تا مهلت مشخصی اشاره شده که اگر در این مدت صاحب گناه استغفار کند یا عمل خیری انجام دهد گناهش ثبت نمیشود واین مهلت یک روز و هفت ساعت ذکر شده است ، به یک روایت از این قبیل روایات اشاره میشود.

کافی ج 2 ص 317 حدیث 3 {امام صادق (ع) فرمود زمانی که بنده ، گناهی مرتکب شود هفت ساعت به او مهلت داده میشود اگر استغفار کرد گناهش نوشته نمیشود و اگر تا پایان مهلت استغفار نکرد ثبت میشود و بدرستیکه مؤمن گناه میکند و بعد از 20 سال متذکر شده واستغفار می نماید و خدا گناهش را می آمرزد ولی کافر بلافاصله گناهش را فراموش میکند.}

2- نیت خیر بدون عمل به آن ثبت میشود ونیت عمل بد ثبت نمی شود

امتیاز دیگری که خدا به مؤمنین داده این است که اگر تصمیم به کار خیری گرفتند هرچند موفق به انجام آن نشوند خداوند پاداش آن را به آنان عطا میکند ولی اگر تصمیم به گناهی گرفتند تا آنرا انجام ندهند مجازاتی برای آنان نوشته نمیشود به روایت زیر توجه کنید:

[الکافی‏] ج 2 ص 313ح 4: {فضیل از امام صادق علیه السلام از قول پیامبر صلی الله علیه واله نقل میکند که فرمود : بنده خدا تصمیم به انجام کار خیری میگیرد اگر موفق به آن نشود خداوند بخاطر نیت نیکش به اندازه آن کار به او پاداش میدهد و اگر آنرا انجام دهد ده برابر پاداش میگیرد واگر بنده تصمیم به انجام کار بدی بگیرد وآنرا انجام ندهد کیفری ثبت نمیشود واگر آنرا انجام دهد تا هفت ساعت به او مهلت داده میشود و ملک کاتب حسنات به ملک کاتب سیئات او میگوید برای نوشتن عجله نکن شاید کار خیری انجام داد که کار بد را محو کرد( بدرستیکه خدا میفرماید حسنات ، سیئات را از بین میبرد،) یا استغفار کرد "وگفت طلب بخشش میکنم از خدائی که جز او پروردگاری نیست ،دانای غیب و آشکار و عزیز و حکیم و غفور و رحیم است ودارای جلال وبه سوی او توبه میکنم " کیفری برای او نوشته نمیشود ولی اگر هفت ساعت گذشت و کار خیری یا استغفار نکرد کاتب حسنات به کاتب سیئات میگوید بنویس کیفر شقی محروم از رحمت خدا را. }

این دومین امتیازی بود که خداوند برای مؤمنین هنگام حساب و کتاب مقرر کرده است وتازه این دو مورد در مقدمه کار است و اما امتیاز سوم:

3- حسنات حداقل ده برابر وسیئات فقط یک برابر

قران به صراحت بیان فرموده است که جزای سیئه به میزان سیئه است ولی حداقل پاداش حسنه ده برابر است وهیچ کار پسندیده ای نیست که کمتر از ده برابر پاداش داشته باشد ،این آیه را ببینید:

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَن جَاء بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ ﴿انعام160﴾ {هر کس کار نیکى بیاورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر کس کار بدى بیاورد جز مانند آن جزا نیابد و بر آنان ستم نرود.}

همان طور که ملاحظه کردید کف پاداش نیکوکاران ده برابر است نه اینکه فقط ده برابر است ، زیرا به حسب شرائط زمان و مکان و... پاداش اعمال نیک ضریب افزایش میخورد در حالی که مجازات کار زشت به همان اندازه کار و گناهی است که انجام شده است و از فضل خدا به دور است که برای یک خطا چند بار کسی را مجازات کند ولی برای پاداش نیکو کار چنین محدودیتی وجود ندارد بلکه فضل خدا افزایش آنرا ایجاب میکند.

4- پاداش بدون حساب و کتاب

در برخی آیات پاداش محسنان ،بدون حساب وکتاب ذکر شده است و در واقع بدون اندازه گیری خداوند مزد میدهد که نهایت بزرگواری وپاداش دهی است، به آیات زیر توجه کنید:

مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً فَلَا یُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ یُرْزَقُونَ فِیهَا بِغَیْرِ حِسَابٍ ﴿غافر40﴾

{هر که بدى کند جز به مانند آن کیفر نمى‏یابد و هر که کار شایسته کند چه مرد باشد یا زن در حالى که ایمان داشته باشد در نتیجه آنان داخل بهشت مى‏شوند و در آنجا بى حساب روزى مى‏یابند.}

قلْ یَا عِبَادِ الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُمْ لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةٌ وَأَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةٌ إِنَّمَا یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَیْرِ حِسَابٍ ﴿زمر10﴾ {بگو اى بندگان من که ایمان آورده‏اید از پروردگارتان پروا بدارید براى کسانى که در این دنیا خوبى کرده‏اند نیکى خواهد بود و زمین خدا فراخ است بى‏تردید شکیبایان پاداش خود را بى حساب و به تمام خواهند یافت.}

بدون حساب را دو معنی کرده اند اول اینکه خداوند پاداش کار نیک را بدون اندازه و به دلخواه ومتناسب با فضل و کرم خودش میدهد و دوم اینکه بدون اینکه کار خیری مؤمن انجام دهد و بدون حساب و کتاب خدا به مؤمنین پاداش و جایزه میدهد که در هر دو صورت فضل الهی است.

5– هفتصد برابر حسنه

در قران پاداش انفاق در راه خدا 700 برابر آن ذکر شده است ، به ایه شریفه نگاه کنید:

مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ﴿بقره261﴾ {مَثَل کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‏کنند همانند دانه‏اى است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‏اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر کس که بخواهد چند برابر مى‏کند، و خداوند گشایشگر داناست‏.}

پس ضریب افزایش انفاق در راه خدا 700 برابر است که به خوبی از این آیه استفاده میشود.

6- نماز در مسجد النبی هزار برابر ونماز در مسجدالحرام صد هزار برابر

یکی از عباداتی که در هر حال به سرعت ضریب میخورد نماز است که اگر به جماعت خوانده شود ضریب بالائی دارد و اگر در مسجد خوانده شود همچنین ، و اگر در مساجد خاصی اقامه شود ضریب آن بیشتر افزایش می یابد که اگر این نماز در مسجد پیامبر خوانده شود 1000 برابر سایر مساجد ثواب دارد و اگر در مسجد الحرام اقامه شود 000/100 برابر ثواب دارد به این روایت عنایت کنید:

الحج والعمرة ح 117 : {پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله: یک نماز در مسجد من، برتر از هزار نماز در مساجد دیگر است، مگر مسجد الحرام. یک نماز در مسجد الحرام، از صد نماز در این مسجد برتر است. }

و در جای دیگری پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله فرمود : {یک نماز در مسجد الحرام، برابر با صد هزار نماز است و یک نماز در مسجد من هزار نماز است و در بیت المقدس پانصد نماز است.}

7- قبولی سایر اعمال به برکت نماز در مسجد الحرام

ضریب دیگری که نماز در مسجد الحرام دارد این است که به برکت خواندن یک نماز واجب در آنجا خداوند تمام نمازهائی که طول عمر خودش ، نماز گزار خوانده و ممکن است به دلیل نقائصی که داشته پذیرفته نشده باشد را مقبول درگاه خودش قرار میدهد .

الحج والعمرة ح 120 : {پیامبر خدا (ص): هرکس در مسجد الحرام یک نماز واجب بخواند، خداوند همه نمازهایى را که از روز واجب شدن نماز بر او، خوانده است و همه نمازهایى را که تا زمان پایان عمر خود خواهد خواند، به برکت این نماز از او قبول مى کند.}

8- سی هزار برابر

در مضاعف شدن حسنات انسان تا آنجا کار پیش میرود که یک شب عبادت بهتر از یک عمر عبادت محسوب میشود.

اگر فردی 98 سال عمر کند دوران بلوغ وی 83 سال میشود در حالی که شب قدر را خداوند بهتر از 1000 ماه یعنی 83 سال و اندی قرار داده که از یک عمر بیشتر میشود و این فضیلتی است که در حساب نمیگنجد به این آیه توجه کنید:

لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ ﴿قدر3﴾ شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.

آنچه ملاحظه فرمودید بخشی از تفضلات خداوند است که برای بندگان مؤمنش قرار داده است و از آنها بخوبی استفاده میشود که خداوند در مقام آمرزش مؤمنان است و میخواهد آنان را نجات دهد پس نتیجه اینکه اگر نمیشود به هر دلیل گناه نکرد اما میشود با استفاده از فرصتهای ظلائی که خدا در اختیار قرار داده جهنم نرفت و این لطف خدا همچنان ادامه دارد و منتظر ادامه آن باشید.