بسیاری از ما، ماهی​ها را موجوداتی احمق و بی​حس و درد فرض می​کنیم. در حالی که بیش از 500 مقاله تحقیقاتی معتبر در مورد ماهی ثابت کرده است که :ماهی​ها باهوش هستند، آنها می​توانند از ابزارهای مختلف استفاده کنند و حافظه​های بلندمدت و ساختارهای اجتماعی پیچیده​ای دارند، آنها سرشار از هوش اجتماعی هستند، از روش های مختلفی برای تنبیه، رام کردن و آشتی استفاده می​کنند و برای شناسایی شکارچیان و پیدا کردن غذا با هم همکاری می​کنند .

 

بیشتر ما ممکن است بر این عقیده باشیم که انسان ها دارای سطحی از آگاهی و ادراک هستند که به آن ها توانایی تجربه افکار و احساسات می دهد اما این که آیا دیگر مخلوقات نیز دارای این آگاهی هستند سوالی است که هنوز پاسخی برای آن نیافته ایم. 
بسیاری ممکن است بر این باور باشند که دلفین ها و آهوها می توانند احساس داشته باشند، اما ماهی ها چطور یا یک کنه یا یک گیاه؟ سوال دیگری که پیش روی محققان است این است که چگونه دریابیم گیاهان و حیوانات احساس دارند؟ محققان به تازگی پاسخی برای این سوال یافته و دریافته اند که ماهی ها بیش از آنچه قبلا تصور می کردیم، احساس و ادراک دارند. 

پژوهشگران از معیارهای مختلفی برای نشان دادن توانایی احساس و آگاهی در حیوانات استفاده کرده اند. برخی از محققان بر این باورند که ماهی ها به دلایل  مختلف دارای آگاهی و احساس هستند. به عنوان مثال، مغز ماهی کوچک است و سازمان بندی متفاوتی با پستانداران دارد، اما ساختارهایی دارد که منشا تکاملی مشابه با ساختارهای موجود در مغز پستانداران دارد. این ساختارها شامل آمیگدالاست که می دانیم نقش اساسی در تولید احساسات بازی می کند و همچنین بخش هایی از مغز که مسئول یادگیری است و هیپوکامپوس نامیده می شود. در صورتی که این نواحی آسیب ببینند تاثیرات رفتاری مشابهی را در ماهی ها و پستانداران مشاهده می کنیم و این نشان می دهد که این بخش ها هم در مغز ماهی و هم در مغز پستانداران عملکردهای مشابه دارند. 

همچنین تحقیقات زیادی وجود دارد که نشان می دهد ماهی توانایی زیادی در امر یادگیری دارد و از این توانایی برای انجام رفتارهای سطح بالا استفاده می کند. بسیاری از ماهی ها می توانند با به یادآوری نقشه ها به طور ذهنی، به طور شگفت آوری به مسیریابی بپردازند. برخی دیگر از ماهی ها می توانند برای پیروزی در جنگ ها به مشاهده و یادآوری رقبای گذشته بپردازند و توانایی خود را در جنگ ها ارتقا دهند. حتی برخی ماهی ها از ابزار مثلا از یک استخوان برای ضربه زدن به پوسته دو کفه ای های نرم تن و باز کردن آن ها استفاده می کنند. 

یکی از ویژگی هایی که در آزمایش ها به عنوان شناسه ای از سطح آگاهی و ادارک مد نظر قرار می گیرد و پیش از این تصور می شد که در ماهی وجود ندارد، توانایی هایپرترمیا ناشی از استرس یا تب عاطفی است. این یک پاسخ فیزیکی مشابه با تب است که به جای عفونت از یک شرایط استرس زا نشات می گیرد. در  این شرایط بدن در پاسخ به تنش گرم تر می شود. تا پیش از این تصور بر این بود که در بین حیوانات مهره دار تنها آمنیون داران (یعنی پستانداران، پرندگان و خزندگان) دچار تب عاطفی می شوند و لذا دارای توانایی ادراک و آگاهی هستند، اما مشاهده ماهی های گورخری که در معرض شرایط تنش زا قرار گرفتند ثابت کرد که واقعیت غیر از این است.

از آنجا که ماهی ها حیوانات خونسردی هستند، باید به محیطی بروند که دمای آن با وضعیت فیزیولوژیک درون بدن آن ها هماهنگی داشته باشد. لذا در صورتی که ماهی ها تب عاطفی را تجربه کنند، انتظار داریم که بعد از یک شرایط تنش زا به سمت آب های گرم تر بروند. در این آزمایش بعد از این که ماهی ها 15 دقیقه که در شرایط تنش قرار گرفتند، رها شدند تا آزادانه در درون تانکر آزمایشی شنا کرده و به اتاقک های مختلفی بروند که هر کدام دمای متفاوتی داشتند. ماهی هایی که تحت تنش قرار گرفته بوند زمان بیشتری در آب های گرم تر سپری کردند. این آزمایش نشان داد که دمای بدن این ماهی ها دو تا چهار درجه سانتیگراد افزایش یافته و دلیل آن بروز تب عاطفی بود. 

وجود تب عاطفی در برخی از ماهی ها به این معنا نیست که این موجودات به طور کلی دارای عاطفه و ادراک هستند، اما می توانند در تصور پیشین ما مبنی بر این که ما تنها گونه ای هستیم که از این توانایی برخورداریم، خلل ایجاد کنند و زمینه ساز تحقیقات بیشتر و بیشتر شوند. همچنین می تواند به دانش ما در خصوص نحوه تکامل آگاهی و احساس در بین مهره داران پیشرفته بیفزاید. 

توضحاتی درباره ماهی ها:

ماهی​ها، حیوانات خوش​حافظه و باهوش

قبلاً چنین تصور می​شد که ماهی​ها حافظۀ بسیار کوتاهی دارند و برخی می​گفتند ماهی​های قرمز حافظۀ 3 ثانیه​ای دارند . 
دکتر فیل جی (Phil Gee)، یک روانشناس از دانشگاه Plymouth می​گوید "ماهی​ها قادرند چیزها را به مدت حداقل سه ماه به ذهن بسپارند." 
حافظۀ بلندمدت ماهی​ها به آنها کمک می​کند که روابط اجتماعی پیچیده​ای تشکیل دهند. حافظۀ مکانی (به ذهن سپردن محل قرار گرفتن چیزها) آنها از هر نظر شبیه مهره​ داران است و آنها را قادر می​سازد نقشه​های شناختی ایجاد کنند که در مسیریابی به آنها کمک می​کند. آنها برای این کار از نشانه​هایی مثل نور قطبی، صداها، بوها و علایم مشخصۀ بصری استفاده می​کنند . 
دکتر ترزا بارت (Theresa Burt) از دانشگاه آکسفرد می​گوید:
"ما حالا می​دانیم که ماهی​ها قدرت فراوانی برای یادگیری و به ذهن سپردن دارند و دارای مجموعه​ای از مهارت​های شناختی هستند که می​تواند بسیاری از مردم را شگفت​زده کند."

ماهی​ها می​توانند زمان روز را تشخیص دهند

دکتر فیل جی می​گوید که ماهی​ها می​توانند زمان روز را به ما بگویند. او یک ماهی را آموزش داده بود تا برای دریافت غذا یک اهرم را در ساعات خاص روز فشار دهد .

طول عمر طبیعی ماهی​ها

طول عمر طبیعی ماهی​ها در انواع مختلف بسیار متفاوت است. طول عمر متوسط انواع مختلف ماهی​های آزاد که سهم بزرگی در تغذیۀ مردم دارند در طبیعت بین 2 تا 77 سال است.