برای همه ما پیش آمده که آنقدر از وضعیت بد آنتن دهی موبایل مان در حین مکالمه و کیفیت بد سرعت اینترنت خط مان و حتی مواردی مانند عدم پاسخگویی اپراتور برای مشکلات مان، به ستوه آمده باشیم که اولین راه چاره ای که به ذهن مان خطور می کند این باشد که بخواهیم اپراتور سرویس دهنده خود را تغییر دهیم تا شاید اوضاع کمی قابل تحمل تر شود.

البته اندکی که تامل می کنیم به این نتیجه می رسیم که خونسردی خود را حفظ و با همین وضعیت مدارا کنیم چرا که تغییر اپراتور و تعویض شماره، عواقب بدتری به همراه خواهدداشت. به یقین اولین مشکلی که برایمان پیش می آید، تغییر شماره تلفنی است که در اختیار داریم و بدون شک این تغییر، ارتباط کاری و شخصی مان را تحت الشعاع قرار می دهد. از طرف دیگر، به فرض که حتی ریسک تغییر شماره مان را هم بپذیریم، اگر از سرویس دهنده بعدی نیز ناراضی باشیم راه چاره ای برای تغییر مجدد شماره تلفن خود نداریم و مشکل مان دوچندان خواهدشد.

 

این روزها صحبت از طرحی است که راه حلی برای این مشکل اندیشیده و به کمک کاربرانی آمده که قصد دارند اپراتور سرویس دهنده خود را تعویض کنند بدون اینکه شماره خط شان تغییر یابد. این فناوری براساس استاندارد جهانی با نام «ترابُردپذیری شماره تلفن همراه» شناخته می شود و در خیلی از کشورهای دنیا، اجرایی شده و مورد استقبال قرار گرفته است.ترابردپذیری شماره تلفن همراه (Mobile Number Portability) قدمتی بیش از 15 سال دارد و هم اکنون در بیش از 70 کشور دنیا انجام می شود و در نهایت 320 اپراتور دنیا به اجرای این طرح روی آورده اند.در کشور ما نیز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قول داده است که این طرح را که با عنوان «ترابردپذیری شماره موبایل» فارس سازی شده است، امسال عملیاتی کند.

شماره ات را قورت بده

اول شهریور 94، تفاهم نامه ترابردپذیری شماره موبایل میان وزارت ارتباطات و اپراتورهای موبایل کشور به امضا رسید تا فرصتی فراهم شود کاربران موبایل بدون تغییر در شماره و بدون هزینه، از اپراتوری به اپراتور دیگر مهاجرت کنند.با اجرای این طرح، مشترکان موبایل این آزادی عمل را خواهندداشت تا براساس نیاز خود، اپراتوری که فکر می کنند برای آنها مناسب تر است را انتخاب کنند و برای این کار نیازی به تغییر شماره تماس خود نداشته باشند. تغییر اپراتور رایگان خواهدبود و کاربر می تواند 2 بار در سال اپراتورش را تغییر دهد. به بیان ساده تر، مشترک می تواند با شماره خود (حتی بدون تغییر کد خط) به طور کامل از اپراتور فعلی به اپراتور دیگری مهاجرت و از مزایای اپراتور جدید استفاده کند، بدون اینکه نیاز به پرداخت هیچ هزینه ای باشد.

اگرچه در نگاه اول، اجرایی شدن این طرح به نفع مشترکان موبایل خواهدبود، اما در نهایت به نظر می رسد این طرح باعث شود تا رقابت بیشتری بین اپراتورهای موبایل شکل بگیرد و بنابراین، پیش بینی می شود رقابت بیشتر نیز باعث بهبود کیفیت سرویس دهی اپراتورها به مشترکان خواهدشد. به این ترتیب با اجرای طرح ترابردپذیری، اگر اپراتوری سرویس دهی بهتری داشته باشد، احتمالا مشترکان دیگر اپراتورها نسبت به مهاجرت به آن اقدام خواهندکرد.

 

مشترکانی که حداقل یک بار کوچ می کنند

صادق عباسی شاهکوه، معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) که وظیفه تنظیم مقررات برای اجرای طرح ترابردپذیری موبایل (MNP) را بر عهده دارد، جزییات اجرایی این طرح را تشریح می کند.عباسی شاهکوه اولین نکته در عملیاتی شدن این طرح را امکان انجام آن به صورت الکترونیکی برای مشترکان می داند و می گوید: «دستورالعمل طرح ترابردپذیری (Number Portability) آماده و تجهیزات مربوطه نیز از سوی رگولاتوری و سه اپراتور فعال موبایل در کشور، نصب و راه اندازی شده است و این طرح هم اکنون در مراحل آزمون نهایی برای اطمینان از عملکرد، قرار دارد.

معاون صدور مجوز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با اشاره به مطالعاتی که در مورد روند اجرای طرح ترابردپذیری از سوی این سازمان انجام شده ادامه می دهد: «برای عملیاتی کردن این طرح، وضعیت کشورهای مختلف و بازار تلفن همراه آن ها را بررسی و ارزیابی کردیم. بر این اساس، بررسی رفتار کاربران موبایل نشان می دهد که این طرح در سایر کشورها مورد استقبال واقع شده است. برای مثال طرح امکان تعویض و جابجایی اپراتور بدون تغییر شماره مشترک، در کشور ترکیه به اجرا درآمد و جالب اینجاست که بخش عمده ای از کاربران موبایل در این کشور، حداقل یک بار جا به جا شدند.»

عباسی شاهکوه در مورد  پیش بینی که در خصوص استقبال کاربران موبایل از این طرح می شود، می گوید: «این طرح اوایل اجرا، با استقبال خوبی از سوی کاربران رو به رو می شود زیرا طرح جذابی است و به نظر می رسد تقریبا همه کاربران، بخواهند یک بار آن را امتحان کنند. اما ممکن است پس از مدتی، این استقبال کمتر شود که البته در سایر کشورها نیز به همین منوال بوده است.»معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، نحوه اجرای این طرح را به صورت الکترونیکی و غیرحضوری ممکن می داند و می افزاید: «ساز و کار نحوه تعویض اپراتور، با عملیاتی شدن طرح، برای کاربران تشریح خواهدشد اما قصد بر این است که تمامی مراحل تعویض اپراتور، به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام شود و نهایتا کاربر فقط برای تعویض پوکه سیم کارت خود به صورت حضوری و یا از طریق پست اقدام کند اما سایر مراحل با توجه به سیستم نرم افزاری که رگولاتوری تهیه کرده و آزموده است، به صورت الکترونیکی انجام می شود.

البته به کاربران توصیه می شود که قبل از تصمیم به تعویض اپراتور، از شرایط سایر اپراتورها و نحوه سرویس دهی آنها کسب اطلاع کنند زیرا همان طور که می دانید متقاضیان فقط 2 بار در سال می توانند اپراتور خود را تغییر دهند و باید با دید باز نسبت به تغییر اپراتور خود اقدام کنند.»

 

آیا شما قصد مهاجرت دارید؟

اگرچه تاکنون نظرسنجی قطعی و رسمی از سوی اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل درخصوص اجرای این طرح اعلام نشده است و این اپراتورها نخواسته اند از تصمیم مشترکان شان برای مهاجرت به اپراتور دیگر، مطلع شوند اما برخی وب گاه ها و پایگاه های خبری، نظرسنجی های مختلفی را در مورد اجرای این طرح انجام داده اند. این اپراتورها درباره اجرای این طرح نیز تاکنون اظهارنظری نکرده اند. فقط در یک مورد، وحید صدوقی، مدیرعامل اپراتور همراه اول گفته بود که اجرای ترابردپذیری موبایل از نظر فنی استاندارد نیست.صدوقی در این خصوص گفته است: «ما زیرساخت های لازم را برای اجرای این طرح ایجاد کرده ایم. اکنون 3 معاونت در شرکت ارتباطات سیار در کمیته ای برای این طرح مسوولیت دارند و برای ایجاد زیرساخت ها از حضور مشاور خارجی حرفه ای بهره گرفته ایم. همچنین تجارب کشورهای اجراکنده این طرح را بررسی کرده ایم اما باید گفت روشی که در ایران دنبال می شود استاندارد نیست. 

اگر قرار باشد از داخل و خارج از کشور با اجرای ترابردپذیری، تماس حاصل شود ترافیک باید به سمت سوییچ های استانی زیرساخت و مخابرات برود تا بعد از آن به اپراتور مربوطه منتقل شود؛ اما آنچه در این طرح مسلم است این است که قرار شده ترافیک از بستر ثابت به همراه اول و بعد به سایر اپراتورها منتقل شود که این کار مشکلات فنی دارد و ما هم موضوع را به رگولاتوری اطلاع داده ایم.»در اینجا این سوال مطرح می شود که اگر طرح ترابردپذیری اجرایی شود، با توجه به اینکه هیچ هزینه ای برای مشترک به همراه ندارد، آیا مشترک، مایل به مهاجرت به اپراتور دیگری است و اینکه کدام اپراتور را انتخاب خواهدکرد. در این مورد، نظرات مختلفی از سوی کاربران ایرانی مطرح شده است و هر یک از این پایگاه های خبری، اجرای MNP را به نفع یک اپراتور اعلام کرده اند.

شکی نیست که بیشترین مهاجرت باید میان شبکه های همراه اول و ایرانسل که به ترتیب حدود 60درصد و 40 درصد بازار موبایل را در اختیار دارند، رخ دهد. البته این میان بسیاری از پیش بینی ها حاکی از آن است که ممکن است مشترکان این دو اپراتور، برای تجربه استفاده از شبکه اینترنت سیم کارت های رایتل، به سمت این اپراتور مهاجرت کنند.

از سوی دیگر در این نظرسنجی ها آنچه که مورد مطالبه مشترکان موبایل است، علاوه بر تقاضا برای کیفی تر شدن مکالمات که سابقه چندین ساله دارد، سرویس دهی با کیفیت اینترنت 3G و 4G و نیز نرخ های مقرون به صرفه تر اپراتورها در بسته های اینترنتی و مدیریت ارتباط با مشتری است. البته برخی مشترکان نیز، تغییر اپراتور خود را انتخاب گزینه بین بد و بدتر عنوان کرده اند و برخی هم می گویند که با وجود اینکه از اپراتورشان راضی نیستند اما مهاجرت نمی کنند زیرا تفاوتی بین سرویس دهی اپراتورهای فعلی نمی بینند.

با این حال نتایج یک نظرسنجی که در پایگاه خبری مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات منتشر شد نشان می دهد از میان 49 هزار و 500 شرکت کننده، 16 هزار و 300 نفر (حدود 33 درصد) اعلام کردند که اپراتور کنونی خود را تغییر نخواهندادد. 22 هزار و 240 نفر معادل حدود 45 درصد گفته اند با شماره فعلی شان به اپراتور ایرانسل مهاجرت خواهندکرد، حدود 12 درصد هم گفته اند به اپراتور رایتل و حدود 10 درصد هم اظهار داشته اند به همراه اول مهاجرت می کنند.

 

در نظرسنجی دیگری نیز که با شرکت هزار نفر از سوی یک وب گاه اینترنتی صورت گرفت مشخص شد که 36 درصد مشترکان ترجیح می دهند اپراتورشان را عوض نکنند. 17 درصد مشترکان همراه اول ترجیح داده اند به رایتل کوچ کنند، 23 درصد از مشترکان همراه اول، ایرانسل را مقصد بعدی خود برگزیده اند و 13 درصد مشترکان ایرانسل و رایتل تمایل به مهاجرت به همراه اول دارند.البته باید تاکید کرد که اعداد و ارقام این نظرسنجی ها به معنای تایید آن ها نیست و از آنجایی که تاکنون نظر سنجی رسمی از مراجع و یا اپراتورهای فعال کشور در مورد پیش بینی رفتار مشترکان موبایل برای مهاجرت به اپراتور دیگر اعلام نشده، صرفا به عنوان نمونه به این نظرسنجی ها اشاره کردیم.

در هر حال به نظر می رسد اجرای طرح ترابردپذیری شماره موبایل بالاترین خطر را برای اپراتور همراه اول که بیشترین سهم بازار موبایل کشور را در اختیار دارد، به همراه خواهد داشت زیرا در صورت تمایل مشترکان این اپراتور برای مهاجرت به شبکه دیگر، ضرر و زیان ناشی از آن، قابل توجه خواهدبود؛ موضوعی که چندی پیش از سوی سیدمصطفی سیدهاشمی، ریس وقت هیات مدیره شرکت مخابرات ایران مطرح شد.سیدهاشمی، ترابردپذیری را تهدید مهمی برای اپراتور همراه اول دانست و اعلام کرد: «از رگولاتوری تقاضای یک سال تنفس کردیم اما نپذیرفتند.»به گفته او، ترابردپذیری به نفع اپراتورهایی با حداقل مشترکان است و سود عاید آنها خواهدکرد اما با این حال تمام تلاش ما این است که سهم 59 درصدی همراه اول در بازار ارتباطات کشور، همچنان با اجرای این طرح حفظ شود.

افزایش فضای رقابت

صادق عباسی شاهکوه، معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) هدف از اجرای این طرح را افزایش کیفیت فضای رقابت در بازار اپراتورهای موبایل می داند و تاکید می کند: «برای ما استقبال کم یا زیاد از این طرح مطرح نیست و حتی اگر 2 درصد مشترکان، تصمیم به تعویض اپراتور خود بگیرند به هدفمان رسیده ایم؛ چرا که اپراتور برای حفظ مشترک خود، تلاش مضاعف می کند و سرویس بهتری ارائه می دهد. هم اکنون نیز با توجه به تصمیم ما برای اجرای این طرح، شاهدیم که اپراتورهای موبایل درحال افزایش کیفیت ارائه خدمات خود به مشترکان هستند. به طور قطع، با اجرای طرح ترابردپذیری، اپراتور تلاش می کند مشتری خود را حفظ کند و این بدان معناست که سرویس بهتری ارائه خواهدداد.»

 

ترابردپذیری، آری یا نه

مهدی فقیهی، رییس دفتر فناوری های نوین مرکز پژوهش های مجلس، اجرای موفق طرح ترابردپذیری را منوط به مدیریت قوی از سوی وزارت ارتباطات می داند و در گفت و گو با خبرنگار «دانشمند» می گوید: «در این طرح آنچه مهم است، مدیریت در اجرا است. از سوی دیگر باید برآورد شود که آیا تجهیزات اپراتورهای موبایل آمادگی مهاجرت حجم عظیمی از مشترکان را به شبکه شان خواهدداشت یا خیر.»فقیهی با تاکید بر اینکه پیش بینی موفقیت این طرح نیازمند آنالیز دقیق شبکه های موبایلی در کشور است، ادامه می دهد: «مرکز پژوهش های مجلس به دلیل عدم اطلاع کافی از وضعیت این طرح، هنوز موفق به تحلیلی درست و پیش بینی اجرای موفق و یا عدم موفقیت آن نشده است.»

رییس دفتر فناوری های نوین مرکز پژوهش های مجلس تاکید می کند: «در اجرای این طرح نباید خیلی عجله کرد زیرا باید پیش بینی رفتار مشتری و تقاضای بازار براساس شرایط و امکانات اپراتورهای موبایل سنجیده شود. برای مثال در صورتی که مشترکان اپراتورهایی که بازار بیشتری در اختیار دارند بخواهند به سمت اپراتوری که تازه کارتر بوده و مشترکان کمتری دارد مهاجرت کنند، آیا اپراتور، از نظر ظرفیت شبکه ای، امکان سرویس دهی به حجم بالایی از مشترکان را خواهدداشت؟»