بینایی یکی از مهم ترین حس‌های ویژه است، نه تنها به این علت که در ارتباط با محیط خارج از بدن نقش مهمی دارد، بلکه بیشتر از این رو که اختلال دید سبب کاهش یادگیری نیز می‌شود.

فرد با حس بینایی از خود محافظت نموده، تعادل خود را حفظ کرده، قدرت خلاقیت پیدا نموده و بالاخره از دیدن محیط اطراف لذت می‌برد.

برخی نکات جهت مراقبت از چشم ها

- همواره از مواد غذایی مناسب و حاوی ویتامین‌های مختلف به ویژه ویتامین A استفاده نمایید. ویتامین A در منابع گیاهی به صورت پیش ویتامین (انواع کاروتن‌ها به ویژه بتاکاروتن) و در منابع حیوانی به شکل رتینول فعال یافت می‌شود.

بهترین منابع حیوانی ویتامین A جگر، قلوه، زرده تخم مرغ، شیر پرچربی، کره، روغن کبد ماهی و ماهی‌های کوچک با جگر (کیلکا) می‌باشد.

بهترین منابع گیاهی ویتامین A ، سبزی‌های با برگ سبز تیره مانند: اسفناج، کاهو، سبزی‌های زرد مثل هویج و کدو حلوایی، میوه‌های زرد و نارنجی مثل: زردآلو، خرمالو، نارنگی، طالبی، موز، خربزه وانواع مرکبات می‌باشد.

- خواب و استراحت کافی داشته باشید.

- چشم‌ها را از تاثیر مخرب اشعه ماورای بنفش با استفاده از عینک های آفتابی مرغوب محافظت نمایید.

- از چشم خود در نور کافی استفاده کنید. نور کم یا خیره کننده باعث می‌شود که چشم با دشواری بیشتری کار کرده و در نتیجه فشار بیشتری به آن وارد شود. در این حالت، چشم زودتر و بیشتر خسته می‌شود.

- هنگام مطالعه از نور کافی استفاده کنید. کسانی که در رختخواب به حالت نیمه نشسته و یا خوابیده در حالی که کتاب را مقابل چشم گرفته‌اند مطالعه می‌کنند، می‌بایست نور لازم جهت مطالعه را طوری تنظیم نمایند که نور از بالای تخت و یا از چراغ کنار تخت که کمی عقب‌ تر از آن قرار گرفته است به کتاب بتابد. هیچگاه نور نباید به طور مستقیم و از روبرو به چشم بتابد.

- پس از مطالعه مداوم بیش از یک ساعت و نیم، برای مدتی چشمان خود را بسته و یا به دیوار سفید و اشیای دور نگاه کنید و یا چشمان خود را برای مدت کوتاهی به فعالیت دیگری مشغول نمایید تا خستگی آن رفع گردد. این توصیه برای رانندگان اتومبیل نیز صادق است. لذا پس از یک ساعت و نیم رانندگیمی‌بایست اتومبیل را نگه داشته و برای مدت کوتاهی به چشم‌ها استراحت دهید.

- از آنجایی که چشم‌ها به آسانی آلوده می‌گردند، می‌بایست اطراف چشم و پلک ها را به دفعات شسته و با حوله نرم خشک نمود. همچنین اگر هر گونه جسم خارجی وارد چشم یا داخل پلک گردد، می‌بایست با گوشه یک دستمال تمیز و با احتیاط فراوان آن را بیرون آورد. در این حالت از مالیدن چشم خودداری نمایید.

- چشم طبیعی و سالم احتیاج به درمان ندارد، لذا از به کار بردن هر گونه دارو و یا محلول‌های شستشوی چشم، بدون دستور پزشک خودداری نمایید.

توجه خاص به چشم‌ها در دوران‌های زندگی

در طول دوران زندگی دو دوره وجود دارد که می‌بایستی در آن ها به چشم توجه خاص نمود.

دوران تحصیل

اطفال و جوانان دارای عضلات قوی در چشم بوده و عمل تطابق را به آسانی انجام می‌دهند و چشم آن ها کمتر خسته می‌شود. از آنجایی که موفقیت در دروس، بستگی زیادی به قدرت مطالعه دانش آموز داشته و لازمه قدرت در مطالعه، داشتن بینایی خوب است، لذا اقدام به موقع جهت رفع عیوب چشم در این دوره‌ی زندگی بسیار حائز اهمیت است.

دوران میانسالی

با افزایش سن، بینایی شخص ضعیف می‌شود و پاسخ مردمک چشم به تغییر شدت نور کاهش می‌یابد. عدسی به مرور زمان کدر شده و میدان بینایی کاهش می‌یابد و در نتیجه دید محیطی فرد دچار مشکل می‌گردد.

به علت از بین رفتن تدریجی خاصیت الاستیک (کشسانی) عدسی و تبدیل آن به توده‌ای تقریبا جامد و سفت، فرآیند تطابق نیز کند می‌شود. زمانی که عدسی قدرت تطابق خود را به طور کامل از دست بدهد، شخص دچار پیر چشمی شده و در این حالت به عینک مخصوص نیاز خواهد داشت.

به خاطر داشته باشید چنانچه پس از چهل سالگی: فشار خون شما بالاتر از حد طبیعی است، مبتلا به تصلب شرایین هستید، مبتلا به مرض قند (دیابت) هستید، در خانواده شما کسی مبتلا به بیماری گلوکوم (آب سیاه) و یا آب مروارید (کاتاراکت) است، حتما به طور منظم به چشم پزشک مراجعه کنید.

چشم شما و تلویزیون

تلویزیون یکی از منابع مهم ایجاد خستگی در چشم است. لذا این نکته که چگونه از تلویزیون استفاده کنیم تا در عین حال دچار خستگی چشم نیز نشویم بسیار مهم است.

رعایت نکات ذیل را به خاطر داشته باشید:

1- چنانچه تصویر تلویزیون نقصی دارد و واضح نیست، از آن استفاده نکنید.

2- سعی کنید تلویزیون را حداقل در فاصله سه و نیم متری از چشمان خود قرار دهید.

3- هرچه صفحه تلویزیون بزرگتر باشد، تصویر راحت‌تر دیده شده و می‌توان در فاصله دورتری از تلویزیون نشست.

4- حتی المقدور صفحه تلویزیون را از روبرو ببینید.

5- اگر به عللی از عینک استفاده می‌کنید (غیر از موارد پیرچشمی)، هنگام تماشای تلویزیون نیز عینک بگذارید.

6- هرگز به مدت طولانی به تماشای تلویزیون نپردازید و حداکثر پس از دو ساعت برای چند لحظه چشمان خود را بسته و به آن ها استراحت دهید.

7- بهتر است محل قرار دادن تلویزیون در مکانی با روشنایی نیمه تاریک باشد.

در پایان اگر علی‌رغم رعایت موارد بالا، هنگام تماشای تلویزیون دچار ناراحتی می‌شوید، به چشم‌پزشک مراجعه کنید.