به نظر مي رسد منظورتان از مزاياي روحي همان ويژگي هاي روحي شخصيت سالم است كه در اين زمينه دانشمندان مختلف اعم از علماء علم اخلاق، فلاسفه، روانشناسان به فراخور حيطه كار خود و از زاويه ديد تخصصي خودشان در اين زمينه سخن گفته اند و خصوصيات انسان سالم با انسان كامل را بيان كرده اند ما ابتدا به بيان ويژگي هاي انسان كامل از ديدگاه يكي از روانشناسان غرب و سپس از ديدگاه فيلسوف و حكيم الهي يعني مرحوم ملاصدرا برگرفته از نوشته ها و انديشه هاي آنان مي پردازيم هر چند ويژگي هاي بيان شده توسط آبراهام مزلو قابل نقد و بررسي است كه در اين مقال نمي گنجد. ويژگي هاي انسان كامل از ديدگاه مزلو: 1. آگاهي و ادراك صحيح از واقعيت ها آن گونه كه هستند نه مطابق قالب ذهني خويش. 2. پذيرش خويشتن و ديگران و طبيعت؛ يعني نقاط ضعف و قوت خود را بدون نگراني مي پذيرند و در برابر نقاط ضعف خود شكيبا هستند. 3. در تمام جنبه هاي زندگي بدون تعصب و تظاهر رفتار مي كنند و به طور طبيعي عمل مي كنند ودر عين حال ملاحظه ديگران را از نظر دور نمي دارند. 4. در برابر وظايف و مسائل زندگي احساس مسؤوليت و تعهد مي كنند و حس وظيفه شناسي شديدي در برابر ديگران دارند. 5. گرايش به خلوت و استقلال دارند. اگر چه از مردم كناره نمي گيرند ولي به ديگران نياز ندارد وانگيزش و نظام خود را بدون تكيه و اتكا به ديگران تجربه مي كنند. 6. كنش مستقل دارند. احساس خودكفايي و استقلال شديد آنها را در برابر محروميت ها و بحران ها مقاوم و آسيب ناپذير ساخته است و از تحمل محروميت ها احساس بداقبالي نمي كند. 7. لذت مداوم از زندگي و تداوم تحسين آن، يعني تجارب خود را با لذت و احترام و شگفتي مي ستايد و از تجربه هاي مكرر زندگي سير و خسته نمي شود. 8. نوع دوستي، نسبت به همه انسان ها احساس همدلي و محبت دارد و آماده كمك به بشريت است. 9. روابط فردي و اجتماعي متقابل بيش از افراد حد متوسط با ديگران روابط محكم دارد و مي تواند به ديگران بيشتر محبت كند و دوستي عميق داشته باشد. 10. ساختار خوي مردم گرايي. صرف نظر از طبقه اجتماعي، سطح تحصيلات، وابستگي سياسي يا ديني و نژادي آنها، بردبار و شكيباست و كمتر به اين گونه تفاوت ها توجه دارد. 11. تشخيص هدف از وسيله و خير از شر. از نظر آنها هدف مهم تر از وسيله نيل به آن است. 12. شوخ طبعي مهربانانه، فيلسوفانه دارند. طنز آنها خصمانه و يا برتري طلبانه و عصيان گر نيست. آنچه مزلو به عنوان ويژگي هاي انسان سالم يا انسان كامل معرفي كرده است براساس ديدگاه انسان مداري و عدم توجه به چيزي وراء انسان و محدود شدن به امكانات و استعدادهاي انساني است و حال آن كه از ديدگاه اخلاق اسلامي ويژگي هاي ديگري نيز ضرورت دارد كه بايد انسان كامل از آنها برخوردار باشد. بنابراين ما در اينجا ويژگي هاي انسان كامل از ديدگاه صدرالمتألهين را نيز بيان مي كنيم كه عبارتند از: - انس با خدا دارد و عاشق خداوند است. - با خلق خداوند مهربان است. - به تمام حقايق الهي و علوم رباني عالم است و به يقين رسيده است و هرگز در آنها دچار شك نمي شود. - به فرايض و واجبات الهي و نيز مستحبات و نوافل التزام عملي دارد. - داراي زهد حقيقي است. - هميشه در روحيات و حالات خود اعتدال دارد و از هر افراط و تفريطي اجتناب مي كند. - دوستدار علم، علما و دانشمندان است. - هميشه به ياد مرگ است. - دوست دوستان خداوند است. - دشمن دشمنان خداوند مانند كفار، ظالمين، فاسقين و اشرار است. - هميشه به ياد خداوند بوده و ذاكر به او - به مراتب ذكر - است. - مواظب بر تهجد است و از تجهد غافل نمي شود. - متنفر از شهوات مي باشد. - به مقدار اندك و ميزان ضروري از خوردني ها و آشاميدني اكتفا مي كند. - از اهل دنيا و ثروت و صاحبان مناصب دنيوي پرهيز دارند. - مشتاق عزلت و خلوت است و از اعمال بچه گانه مردم عادي دوري مي گزينند. - سخت مراقب اعمال و رفتار خود است كه مرتكب خلافي نشود. - صفاي دل و جلاي روح دارد. - از معاصي و خبث نفس و شهوات مي گريزد. - از خشم، حقد، حسد، عداوت و خصومت بسيار پرهيز مي كند. - وجودش از حب جاه و رياست و محبت دنيا و مال و منال آن عاري است. - ملكات راسخه شجاعت، صبر، شكر، كرم، حلم به مراتب خود در احوال و افعالش ظهور و بروز تام دارد. لازم به ذكر است تمام يا اكثر موارد فوق نيازمند به تشريح و توضيح بيشتري است كه در اين مقال نمي گنجد. اميد است با دقت در موارد فوق و مطالعه بيشتر در اين زمينه آگاهي هاي خود را تعميق و گسترش دهيد.