خرمالو به دلیل دارا بودن مواد معدنی، برای رشد و نمو بسیار مفید شناخته شده است و آهن موجود در آن عنصر اصلی خونسازی و پتاسیم موجود در آن اشتهاآور و شست و شو دهنده کلیه و کبد است.

«خرمالو» سرشار از آب و بتاکاروتن است، چنانچه این ویتامین به مقدار کافی به بدن نرسد، نه تنها قدرت بینایی کم می‌شود بلکه باعث خشن شدن پوست و شکننده شدن ناخن و موها و افت در میزان هوش و سلامت بدن می‌شود.

بخش گوشتی این میوه محتوی مقدار زیادی فیبر، مواد آنتی‌اکسیدانی همچون تانن، فنول، لیکوپن، لوتئین، مواد قندی، پکتین و اسید است. عمده‌ترین اسیدهایی که در این میوه وجود دارد، اسید ‌مالیک و اسید تارتاریک و اسید سیتریک است

خرمالو به دلیل دارا بودن مواد معدنی، برای رشد و نمو بسیار مفید شناخته شده است و آهن موجود در آن عنصر اصلی خونسازی و پتاسیم موجود در آن اشتهاآور و شست و شو دهنده کلیه و کبد است، با وجود عناصری همچون پتاسیم و منیزیم در این میوه، خرمالو کلسترول بد و فشار خون را نیز کاهش می‌دهد به همین دلیل این میوه برای سلامتی بیماران قلبی و افراد دارای چربی و فشار خون بالا بسیار مفید است.

از طرفی به دلیل دارا بودن پکتین که یکی از انواع فیبرهای محلول در آب است، باعث کاهش چربی‌های خون می‌شود.
 

شاید تاکنون گذرتان به یکی از خیابان‌ها یا میدان‌هایی که حرفه اصلی مغازه‌داران آن کشتار دام و فروش امعاء و احشای آن است، افتاده باشد و انواع فرآورده‌های دامی همچون کله، پاچه، زبان، سیرابی، شیردان، دل، قلوه، جگر و... را از آنان خریده باشید. شاید هم بدون آن که خود را به زحمت انداخته باشید به کله پزی یا جگرکی مراجعه کرده و این فرآورده ها را حاضر و آماده خورده باشید.

در این نوشتار قصد داریم شما را با فواید و مضرات انواع فرآورده های دل، قلوه، جگر سفید، جگر سیاه و خوئک آشنا کنیم و بگوییم که موقع خرید و پخت این فرآورده ها باید به چه نکاتی توجه کنید.

دل و قلوه
دل و قلوه از جمله فرآورده هایی است که در مقایسه با جگر سفید و سیاه بافت سفتی دارد و کباب شده آن بسیار خوشمزه است، اما برخی خانواده ها براین باورند که دل و قلوه ارزش تغذیه ای بسیار بالایی دارد و با آن سوپ درست می کنند و در برنامه غذایی کودک، سالمند یا بیمار می گنجانند، اما باید بدانید درست است که این احشا جزو گروه گوشت طبقه بندی می شود و از نظر ویتامین های گروهB و اسید فولیک غنی و آهن و روی آن مشابه جگر سیاه است و پروتئین آن باکیفیت و مشابه گوشت قرمز است، اما میزان کلسترول دل و قلوه مانند جگر سیاه و بالاتر از گوشت قرمز است و همچون روغن جامد حاوی چربی خطرناک ترانس است و اگرچه مصرف متعادل آن برای کودکان و نوجوانان در حال رشد مناسب است، اما برای بیماران قلبی ـ عروقی، مبتلایان به نقرس و آنهایی که اسیداوریک و کلسترول خونشان بالاست و نارسایی کلیوی و بیماری های مفصلی و آرتریت روماتوئید دارند، محدودیت مصرف دارد.

* توصیه: دل و قلوه باید کاملا پخته و سفت شود و مصرف آن به صورت آبدار مناسب نیست. این دو فرآورده، باید رنگی یکنواخت داشته و بدون رنگ پریدگی و هنگام لمس فاقد هرگونه ضایعه، تومور چرکی و کیست انگلی باشد. ماندگاری دل و قلوه تازه 48 ساعت در دمای یخچال و چهار ماه در دمای فریزر است.

آیا جگر سیاه محل تجمع سموم است؟
جگر سیاه پرطرفدارترین فرآورده جانبی دام است و جگر گاو، گوسفند، بز و شتر از نظر تغذیه ای تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، اما این که می گویند جگر سیاه محل تجمع هورمون ها، داروها و سموم بدن دام است و با خوردن آن این زواید وارد بدن انسان می شود، آیا صحت دارد و این درست است که ویتامین A جگر سیاه بالاست و مصرف زیاد آن برای زنان باردار و آهن آن برای مردان مضر است؟

جگر سیاه علاوه بر آن که محل ذخیره انواع ریز مغذی هاست، محل تجمع و دفع مواد زاید، سموم شیمیایی، هورمونی و دارویی و همچنین منبع انواع میکروب ها، ویروس ها و باکتری های بدن دام است، به همین دلیل احتمال دارد برخی از این ترکیبات در بافت چرب جگر سیاه و قلوه دام اندوخته شده و برای مصرف کننده مضر باشد. البته احتمال تجمع سموم در احشای دام های جوان تر کمتر است. پروتئین جگر سیاه همچون گوشت قرمز، ولی آهن آن دو تا سه برابر بیشتر از آهن گوشت گاو است. در واقع آهن آن به قدری زیاد است که مازاد آن می تواند در بافت کبد و کلیه تجمع و موجب ناکارایی این دو عضو شود و بخصوص در بدن آقایان زمینه افزایش «هموسیستئین» را فراهم کرده و به بروز بیماری های قلبی ـ عروقی منجر شود، اما مصرف متعادل آن به خانم هایی که از کم خونی ناشی از فقر آهن رنج می برند بویژه طی دوران عادت ماهانه توصیه می شود.

جگر سیاه علاوه بر آهن، سرشار از ویتامین های گروه B، A و منبع اسید فولیک و روی است. به دلیل آن که ویتامین A جگر بیش از حد نیاز بدن است، مصرف زیاد آن بویژه در زنان باردار می تواند با انباشت ویتامین  A در کبد موجب بروز نقایص مادرزادی در جنین شود و مادر را دچار نوعی مسمومیت کند. مقدار کلسترول جگر سیاه تقریبا دو برابر گوشت قرمز کم چرب است و صد گرم آن تقریبا 1.5 برابر بیشتر از حد مجاز، کلسترول وارد بدن می کند. در واقع هر صد گرم جگر، حدود 400 میلی گرم کلسترول دارد و هر فرد سالم و بالغ، مجاز به مصرف حدود 300 ـ 250 میلی گرم کلسترول در طول روز است. یک سیخ جگر کبابی حدود 80 کالری انرژی داشته و در صد گرم جگر سرخ شده 330 کالری انرژی همراه مقدار بیشتر کلسترول نهفته است.

* توصیه: لازم است بدانید سموم، داروهای هورمونی و زواید موجود در جگر طی پخت از بین نمی رود، اما انواع میکروب های بیماریزا و انگل ها در اثر حرارت نابود می شود. به همین دلیل جگر باید به خوبی پخته، سفت و بدون آب شود. هنگام خرید جگر سیاه، رنگ و دانه های سفید روی آن را بررسی کنید. اگر آبسه یا کیست انگلی روی آن دیدید از اطراف آن را ببرید و دور بیندازید و از پاره شدن آن جلوگیری کنید. اگر تعداد این کیست ها زیاد بود جگر غیرقابل مصرف است. بهتر است وسط جگر را با چاقو برش داده و با دو دست دو طرف جگر را به آرامی فشار دهید اگر جگر آلوده به انگل باشد به این طریق از جگر خارج می شود. انگل یا کرم زبانی شکل موجود در برخی جگرهایی که حرارت لازم را نگرفته اند می تواند در ناحیه حلق انسان مستقر یا به چشم، مهاجرت و موجب اختلالات بینایی شود.

جگر سفید بخوریم یا نخوریم؟
معمولا جگر سفید را بیشتر همراه سیرابی و شیردان می خورند، اما در جغور بغور هم از آن استفاده می شود. بیشترین کاربرد جگر سفید در صنعت فرآورده های گوشتی است، اما چرا بسیاری از خانواده ها جگر سفید را کم ارزش دانسته و کمتر از آن استفاده می کنند؟

به ریه دام جگر سفید گفته می شود و اگرچه برخلاف کبد دام آلودگی ندارد، اما موادمغذی آن به اندازه جگر سیاه نیست. پروتئین آن کمتر از جگر سیاه و گوشت قرمز است و از نظر ویتامین A فقیر و آهن کمتری دارد و کلسترول آن بیشتر از گوشت گاو کم چرب و برابر جگر سیاه است. به همین دلیل اگر قرار باشد هر دو جگر کلسترول یکسانی وارد بدن کند بهتر است جگر سیاه را که ارزش تغذیه ای
بیشتری دارد، برای خوردن انتخاب کنیم.

* توصیه: جگر سفید به دلیل آن که نایژه ها و کیسه های هوایی زیادی دارد باید حداقل دو ساعت داخل آب بجوشد تا بافت داخلی آن کاملا پخته شود. تازگی جگر را از روی رنگ و تیزی لبه جگر می توان فهمید.

خوئک یا خوش گوشت مناسب مصرف نیست
برخی افراد وقتی به جگرکی می روند همراه چند سیخ دل و جگر،  دو سه سیخ خوئک یا خوش گوشت هم سفارش می دهند. همان تکه های به ظاهر گوشتی سفیدرنگ به سیخ کشیده شده ای که از پشت ویترین جگرکی جلوه نمایی می کند. این فرآورده به دلیل لذیذ بودن طرفداران زیادی دارد، اما پرسش این است که خوئک و خوش گوشت چیست و چه مزایایی دارد؟
خوش گوشت یا خوئک بافتی شبیه چربی است و به لوزالمعده حیوان گفته می شود. غده ای که کار ترشح انسولین و تنظیم قند خون را به عهده دارد. البته گاهی ابتدای روده، تیموس و تیروئید دام را هم با نام خوئک به فروش می رسانند. معمولا غده ها باید از گوشت جدا و معدوم شود و عموما غده های تولیدکننده هورمون ها نقش چندانی در تغذیه انسان ندارند و در برخی گزارش های دانشگاه های علوم پزشکی خوردن خوش گوشت نهی شده است، اما در مورد بیماری احتمالی آن سخنی به میان نیامده است. خوئک به دلیل آن که پرچرب است بسیار لذیذ بوده و آقایان از طرفداران آن هستند. این فرآورده علاوه بر دارا بودن چربی ترانس و کالری زیاد، بشدت کلسترول را بالا برده و حاوی مقداری پتاسیم است و متخصصان مصرف زیاد خوئک را توصیه نمی کنند.

 اسپاگتی ، کباب ترکی، کنتاکی و.... به دلیل کیفیت فوق العاده شهرتی یافته اند . اما زمان و نحوه مصرف مواد غذایی به دلیل رویکرد سنتی شهروندان هر کشور با واقعیت در تضاد است. برخی از حقایق اعجاب برانگیز را بخوانید.
*میزان شکر و کالری در آب میوه ها
طبق تحقیقات انجام شده ، به ازای هر 225 میلی گرم آب میوه سیب ،‌115، کالری وارد بدن می شود . این در حالی است که همین میزان نوشابه، به طرز شگفت انگیزی 95 کالری تولید می کند.یک فنجان آب انگور 36 گرم شکر دارد که در مقایسه با نوشابه های گازدار 9 گرم بیشتر است . همان طور که می دانید شکر موجود در آب میوه ها طبیعی هستند و به علت آنکه سرشار از ویتامین هستند وزن بدن را به سرعت افزایش می دهند.
*قهوه های بدون کافئین
به رغم تبلیغات گسترده در خصوص قهوه های فاقد کافئین، از جمله "اسپرسو" به مقدار 16 میلی گرم کافئین در هر بسته وجود دارد.در واقع کافئین جزئی جدا نشدنی است که در گونه های مختلف وجود دارد.
*سبزیجات خام و پخته
سبزیجات پخته ارزش غذایی و خواص بهتری نسبت به گونه خام دارند. این واقعیت در گوجه فرهنگی ها نیز مصداق دارد. گوجه فرنگی پخته شده حاوی آنتی اکسیدان و لیکوپن به مراتب بیشتری است که از وقوع و بروز سرطان پروستات پیشگیری می کند. در خصوص هویج نیز به همین ترتیب خواص ضد سرطانی به طرز معجزه آسایی افزایش می یابد و باعث می شود مقاومت بافت های بدن ارتقا پید کند.
*افزودن مقداری کمی چربی به سالاد
در نخستین نگاه شاید تا حد زیادی تعجب انگیز باشد اما افزودن مقدار کمی چربی به سالاد موجب جذب بهتر ویتامین می شود . گوجه فرنگی و هویج نقشی تاثیر گذار در ترکیبات سالاد دارند.
*برچسب های مواد غذایی
حتما تا کنون محصولات غذایی ترکیبی و برچسب های متفاوت آن را روی کنسروها و نوشیدنی های معروف مشاهده کرده اید. اغلب این ترکیبات تنها عصاره ای از 2 یا 3 نوع ماده آلی سرشار از پروتئین و ویتامین هستند. در واقع تبلیغات رسانه ای آنان را تحت عنوان معجزه و معجونی غذایی به مخاطبان معرفی می کنند. پیشگیری از بروز بیماری های قلبی، دیابت و مشکلات گوارشی ترفندهایی است که اغلب تولید کنندگان برای بازاریابی فروش محصولات خود روی آن درج خواهند به لحاظ کارشناسی نیز نمی توان ترکیب مختلف را در یک محصول گنجاند.

میوه‌های زمستانی کم‌کم از فروشگاه‌ها جمع می‌شوند و باید تا قبل از خداحافظی یک ساله با آن‌ها تا حد امکان از این میوه‌های خوشمزه مصرف کنید.

معمولاً با اولین عطسه‌ای که یکی از اعضای خانواده از روی سرماخوردگی می‌زند پدر با یک کیسه لیموشیرین وارد خانه می‌شود تا به جنگ این بیماری بزرگ برود.

لیموشیرین را حتماً به همراه یک برش چهار قسمتی به خاطر دارید و می‌دانید که یکی از بهترین خوراکی‌های فصل زمستان و برای برخورد با بیماری سرماخوردگی است. البته از لیموشیرین می‌توانیم خواص بی‌شمار دیگری نیز یاد کنیم که بخشی از آن را در ادامه خواهید خواند:

لیموشیرین میوه‌ای با 28 کالری انرژی است که در مقایسه با دیگر میوه‌ها از انرژی کمتری برخوردار است اما این میوه سرشار از اسید سیتریک و ویتامین C است.

لیموشیرین سرشار از پتاسیم و مواد معدنی است که برای قلب بسیار مفید هستند. این میوه می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند گرفتگی عروق و سکته قلبی به خوبی جلوگیری کند.

این میوه به افرادی که کم‌خونی دارند پیشنهاد می‌شود چرا که حاوی مقدار زیادی اسیدفولیک است. این ماده معدنی می‌تواند به بدن کمک کند تا خون بیشتری تولید شود و کم خونی بهبود یابد.

وجود مقدار بسیار زیادی آنتی‌اکسیدان در لیموشیرین باعث می‌شود تا میزان زیادی از رادیکال‌های آزاد موجود در بدن شما از بین بروند و بسیاری از بیماری‌ها نیز در کنار آن‌ها از بین می‌رود.

لیمو شیرین همچنین کلسیم بسیار زیادی دارد که می‌تواند بهترین میوه استخوان‌ساز باشد. میزان بالای کلسیم در این میوه خوشمزه از پوکی استخوان‌ها جلوگیری می‌کند. البته این به شرطی است که روزانه حداقل یک لیموشیرین مصرف کنید.

این میوه زمستانی همچنین می‌تواند در هضم مواد غذایی و همچنین تنظیم مقدار اسید معده بسیار مفید باشد و از نفخ پیشگیری می‌کند. بسیاری از پزشکان برای نتیجه‌گیری بهتر توصیه می‌کنند تا بیش‌تر از آب این میوه مصرف کنید.

لیموشیرین در درمان سرماخوردگی موثر است زیرا باعث از بین رفتن سموم بدن می‌شود. لیمو شیرین غنی از عناصر قلیایی است و حالت تازه کننده دارد. این میوه در درمان سرماخوردگی و تب ناشی از بیماری موثر است و بدن را سم زدایی می‌کند.
این میوه زمستانی همچنین می‌تواند در هضم مواد غذایی و همچنین تنظیم مقدار اسید معده بسیار مفید باشد و از نفخ پیشگیری می‌کند. بسیاری از پزشکان برای نتیجه‌گیری بهتر توصیه می‌کنند تا بیش‌تر از آب این میوه مصرف کنید.

در طب سنتی از لیمو شیرین به عنوان میوه ای خنک و مفید در رفع التهاب و تشنگی نام برده می‌شود. مزیت لیموشیرین در مقایسه با پرتقال این است که با کالری کمتری نسبت به پرتقال، همان مقدار ویتامین c را به بدن می‌رساند. ویتامین c موجود در لیموشیرین نقش پیشگیری کننده از بروز سرماخوردگی و سرطان‌ها را دارد.

علت تلخی لیموشیرین، وجود موادی به نام نارنجین و لیمونین است. هر چه مواد قلیایی در یک ماده طبیعی مانند میوه بیشتر باشد، میوه اگر برش بخورد و در معرض هوا قرار گیرد، طعم آن تلخ‌تر می‌شود. لیمونین و نارنجین موجود در لیموشیرین با اکسیژن هوا ترکیب شده و تلخ می‌شود.

به طور خلاصه

* مصرف روزی یک عدد لیموشیرین 100 درصد ویتامین C مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند.

* در کاهش وزن موثر است و تشنگی را رفع می‌کند.

* خاصیت سم زدایی دارد.

* ویتامین C موجود در آن از بروز سرطان پیشگیری می‌کند.

* ناراحتی معده را برطرف می‌کند.

* منبع عالی پتاسیم است، بنابراین اسهال و اسهال خونی را درمان می‌کند.

* فیبر موجود در آن از بروز یبوست پیشگیری می‌کند.

* ویتامین C لیموشیرین مانع از بروز بیماری لثه می‌شود.

* اسیدفولیک موجود در لیموشیرین، در پیشگیری از کم خونی نقش موثری دارد.

* پتاسیم آن از بروز بیماری قلبی عروقی پیشگیری می‌کند.

* از آن جا که حجم زیادی از لیموشیرین را آب تشکیل می‌دهد، خاصیت ملین و ادرارآور دارد.

* مصرف این میوه برای رفع سرماخوردگی، گلودرد و آنفلوانزا مفید است.

* عضله بدن را تقویت می‌کند و ضدعفونی کننده بدن است.

* به علت دارا بودن کلسیم بالا در جلوگیری از پوکی استخوان به ویژه در زنان نقش موثری دارد.