آیا شنونده خوبی هستید و در گفتوگو با دیگران با دقت به سخنان آنها گوش میدهید؟ آستانه تحمل شنوایی شما در گوشسپردن به گفتههای اطرافیان چنددقیقه یا حتی چندثانیه است؟ آیا دقت کردهاید که بین گوشدادن و شنیدن تفاوت زیادی وجود دارد؟میدانید که بدون گوشدادن دقیق به دیگران، ارتباط موثر و مثبت با آنها برقرار نمیشود و بسیاری از مشکلهای فردی، بدگمانی و جدالهای خانوادگی بهدلیل بیاعتنایی و نشنیدن پیام افراد بهوسیله یکدیگر به وجود میآید؟
بیشتر مردم فکر میکنند شنوندگان خوبی هستند در حالی که واقعیت چیز دیگری است. تحقیقات نشان میدهد ما معمولا از مهارتهای لازم در عرصه شنونده خوببودن برخوردار نیستیم. حتما در شکایتهای خانوادگی میان همسران با عبارتهایی مانند: «تو حتی یک کلمه از حرفم را نشنیدی، تو اصلا گوش نمیدهی، حرفهایم برای تو بیارزش است و...» زیاد برخورد کردهاید؛ سخنانی که میتواند زمینهساز بسیاری از کشمکشهای خانوادگی شود!
حتما میپرسید گوشدادن موثر چگونه گوشدادنی است و چه تفاوتهایی با شنیدن معمولی دارد؟ گوشدادن موثر یک فرایند و عمل فعال است، در حالی که شنیدن عملی انفعالی، غیردقیق و کماثر است.
گوشدادن موثر به دیگران، درک درست پیام آنها و واکنش مناسب به آن، مهمترین گام برای ایجاد تفاهم و همدلی است. محققان، گوشدادن موثر را گوشدادن همدلانه میدانند که شنونده را قادر میکند پیام موجود در سخنان دیگران را درک کند و جوابهای منطقی و زیبا ارائه دهد. حتما تاکنون احساس مثبتی را پس از گفتوگو با برخی افراد تجربه کردهاید. احساسی که به شما آرامش و امیدواری داده است. ممکن است دیگران هم از گفتوگو با شما همین حس را پیدا کنند. اینجاست که نوعی ارتباط سازنده و مفید اتفاق میافتد.
ما ساعتها صرف یادگیری مهارتهایی مانند خواندن، نوشتن و سخنگفتن در خانه و مدرسه میکنیم، اما کمتر یاد میگیریم که چگونه به دیگران گوش بسپاریم و افکار و عواطفشان را دریابیم.
تلاش برای پیشرفت در گوشدادن همدلانه میتواند از ما انسانی بسازد که در روابط خانوادگی و اجتماعی خود موفقتر عمل کنیم و از احترام و مقبولیت بالاتری برخوردار شویم. در واقع این قضیه فقط مربوط به رابطه شما با همسر یا نامزدتان نیست. شما باید یاد بگیرید به صحبت های همه با همین شیوه توجه کنید. مادر و خواهر همسر و حتی والدین خودتان. با این کار می توانید تبدیل به عروس یا داماد مورد علاقه خانواده همسرتان شوید و خودتان در میان آنها جا کنید.
صاحبنظران بر این باورند که گوشدادن همدلانه مهارتی آموختنی و قابل یادگیری است که باوجود نقش اساسی آن در ایجاد و تقویت روابط مثبت خانوادگی و اجتماعی، کمتر موردتوجه قرار میگیرد. ما ساعتها صرف یادگیری مهارتهایی مانند خواندن، نوشتن و سخنگفتن در خانه و مدرسه میکنیم، اما کمتر یاد میگیریم که چگونه به دیگران گوش بسپاریم و افکار و عواطفشان را دریابیم.
در اوج یک کشمکش جدی و هنگامی که دوطرف درگیری در اوج بروز هیجانهای منفی قرار گرفتهاند باز هم ممکن است با وجود خشم و عصبانیت به سخنان طرف مقابل توجه کنند و واکنش مناسبی از خود نشان دهند. حتی در بدترین موقعیت، دو همسر میتوانند شنیدههای خود را آگاهانه و منصفانه ویرایش یا به عبارت دیگر، بخشهای منفی و اهانتآمیز گفتوگو را کمرنگ ببینند تا بتوانند پیام اصلی و احتمالا بر حق طرف مقابل را به درستی بشنوند و پاسخ دهند.
گوشدادن همدلانه میان همسران باعث میشود زن یا مرد احساس کند، همسرش او را درک میکند و آمادگی هماهنگی عاطفی بیشتری با او دارد. به این ترتیب شکایتهای عادی کمتر به نزاع و خشونتهای خانوادگی تبدیل میشود.
رازهای شنونده فعال بودن
حرف طرف مقابل را قطع نکنید
وقتی کسی حرف میزند، بین حرف او نپرید. سعی نکنید در همه گفتگوها حرف خودتان را به کرسی بنشانید. وقتی با کسی گفتگو میکنید، به همان اندازه که حرف میزنید باید گوش کنید.
توضیح بیشتر بخواهید
وقتی کسی با شما حرف میزند، اگر در حرفهایش متوجه چیزی نشدید، حتماً از او بخواهید برایتان بیشتر توضیح دهد تا دچار سوءتفاهمات نشوید. این مسئله مخصوصاً در گفتگوهای کاری اهمیت ویژهای دارد. نکته ای که باید رعایت کنید این است که وقتی هنوز فرد حرفش تمام نشده است، از او توضیح نخواهید. اجازه بدهید حرفهایش را به پایان برساند و وقتی مکث کرد، اگر هنوز منظور او را متوجه نشده بودید، بخواهید که بیشتر توضیح دهد.
از زبان بدن استفاده کنید
بااستفاده از زبان بدن مثبت و فعال، به فرد نشان دهید که به حرفهای او گوش میدهید و به بحث علاقه مندید. موقع گوش کردن لبخند بزنید، ارتباط چشمی برقرار کنید، سر خود را به نشان تایید و تکذیب تکان دهید، هرازگاهی از کلماتی مثل "بله"، "صحیح" و "درست است" استفاده کنید. این رفتارها فرد را به ادامه گفتگو دلگرم میکند.
پاسخ مناسب بدهید
طوری با او رفتار کنید و به او پاسخ دهید که دوست دارید با خودتان رفتار کنند. احساسات، ایده ها و افکارتان درمورد موضوع بحث را بیان کنید. اگر حرفهای طرف مقابل اطلاعات و دیدگاه تازه ای در اختیارتان قرار داده است، حتماً از آن تحسین و تشکر کنید. هر گفتگوی منطقی شامل بحث، تبدل نظر و بهدست آوردن اطلاعات و دانش جدید است.