آیا می‌دانید غذایی که می‌خوریم چه ارتباطی با عملکرد مغز و حافظه‌ی ما دارد؟ در بحث رژیم غذایی، همیشه حواس ما متمرکز بر تأثیر غذا روی اندام و ظاهرمان است؛ در حالی‌که دانشمندان هر روز بیشتر به اهمیت رژیم غذایی در عملکرد مغز و حافظه پی‌می‌برند. تغذیه برای مغز و حافظه‌ی ما و به‌ویژه برای سلول‌های خاکستری، خیلی بیشتر از آنچه که فکر می‌کنید مهم است. برای تقویت این دوستان خاکستری، در درجه‌ی اول باید بدانیم که بدن ما از نگرانی و استرس فراری است. وقتی به ما استرس و فشار وارد می‌شود، خواه این فشار فیزیکی باشد، خواه روحی و روانی، بدن ما شروع به ترشح سیتوکین می‌کند؛ این مولکول‌های پروتئینی کوچک، از سلول‌های مختلف سیستم ایمنی تولید می‌شوند و از بدن در برابر استرس محافظت می‌کنند. در حقیقت، رفتار مولکول‌های سیتوکین با استرس، مانند مقابله‌ی آنها با عفونت است. این مولکول‌ها در هنگام مبارزه با بیماری‌هایی نظیر ام.اس (Multiple sclerosis)، اضطراب، تشویش و فشار خون بالا، شروع به فعالیت می‌کنند. در همین راستا در این نوشته می‌خواهیم ببینیم که برای تقویت حافظه چه بخوریم.

شاید بپرسید ارتباط اینها با غذا و مغز و حافظه چیست؟ مواد غذایی و آنتی‌اکسیدان‌ها، چربی‌های مفید، ویتامین‌ها و مواد معدنی، در بدن انرژی تولید می‌کنند و ما را از ابتلا به بیماری‌های مغزی مصون می‌دارند. پس با توجه به نوع تغذیه، با یک تیر دو نشان می‌زنیم و ضمن رسیدن به اندامی دلخواه و زیبا، در جهت حفاظت از مغزمان نیز اقدام می‌کنیم. بدیهی است که بعضی از مواد برای رسیدن به دو هدفی که گفتیم، بسیار مؤثرترند. در ادامه تعدادی از مواد مغذی برای مغز و حافظه معرفی می‌شوند. در این فهرست ترکیبی از میوه‌ها، سبزیجات، روغن‌ها و حتی شکلات (بله شکلات!) را خواهید دید. پس هر نوع سلیقه و ذائقه‌ای که داشته باشید، دست خالی نخواهید ماند.

بهترین مواد غذایی برای تقویت مغز و حافظه

۱. آووکادو

این میوه یکی از سالم‌ترین مواد غذایی و یکی از بهترین انتخاب‌ها برای بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه است. هر چند گاهی به‌خاطر وجود چربی زیاد، تبلیغاتی منفی درباره‌ی این میوه صورت می‌گیرد؛ اما باید بدانید که این چربی‌ها از نوع اشباع‌نشده یا در اصطلاح «چربی خوب» هستند که باعث ثبات سطح قند خون و درخشش پوست شما می‌شوند.
آووکادو حاوی ویتامین K و اسید‌فولیک است و از لخته‌شدن خون در مغز (یعنی همان سکته مغزی) جلوگیری می‌کند. این میوه در بهبود عملکردهای شناختی مغز مانند تقویت حافظه و تمرکز نیز به‌خوبی عمل می‌کند. آووکادو سرشار از ویتامین‌های B و C است؛ ویتامین‌هایی که در بدن ذخیره نمی‌شوند و باید روزانه آنها را مصرف کنیم. این میوه نسبت به سایر میوه‌ها، بیشترین میزان پروتئین را دارد. محتوای اندک قند هم از دیگر امتیازات این میوه‌ی جالب و تازه‌وارد به بازارهای کشور ماست. با توجه به بافت خامه‌ای‌مانند و نرم آن، گاهی به جای روغن در پخت‌و‌پز می‌توان از آن استفاده کرد.

۲. چغندر

بیشتر بچه‌ها علاقه‌ای به خوردن چغندر ندارند، شاید خاطرات بد کودکی یا شکل خنده‌دار چغندر است که حتی عاشقان سینه‌چاک سبزیجات را نیز در مورد استفاده از آن مردد می‌کند. اما باید بگوییم که این سبزیجات ریشه‌ای، یکی از مغذی‌ترین گیاهان قابل‌خوردن هستند و جایگاه ویژه‌ای در فهرست غذاهای سالم دارند. چغندر موجب کاهش التهاب می‌شود و به‌خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌ها خاصیت ضدسرطانی بالایی دارد، به خروج سم از خون کمک شایانی می‌کند و نیترات طبیعی موجود در آن موجب راحت‌ترشدن گردش خون و درنتیجه بهبود عملکرد مغز می‌شود. توانایی انجام تمرینات سنگین را بالا می‌برد و سطح عملکرد را بهبود می‌بخشد. می‌توانید چغندر را به‌صورت آب‌پز میل کنید یا به سالادهایتان مقداری چغندر اضافه کنید و ترکیبی بی‌نظیر و خوش‌طعم ایجاد کنید.

۳. بلوبری (زغال‌اخته آبی)

بلوبری ثابت می‌کند که گاهی چیز‌های کوچک چه اثرات بزرگ و فوق‌العاده‌ای ایجاد می‌کنند (مصداق همان فلفل نبین چه ریزه). این کوچولوهای خوشمزه مزایای فراوانی دارند. برای کسانی که با این میوه آشنایی کافی و وافی ندارند باید گفت: بلوبری سرشار از آنتی‌اکسیدان است و حاوی ویتامین C ،K و فیبر فراوان است. سطح بالای گالیک ‌اسید در این میوه، از مغز در برابر فشار و استرس محافظت می‌کند و درنتیجه برای تقویت حافظه، خوردن این میوه‌ی خوشمزه را فراموش نکنید.

۴. کلم بروکلی

کلم بروکلی یکی از مغذی‌ترین و مفید‌ترین مواد برای تقویت مغز و افزایش قدرت حافظه است. پس مادران واقعا حق دارند که این همه به خوردن آن اصرار می‌کنند. ویتامین K و کولین موجود در آن، حافظه را شاداب و هوشیار نگه‌می‌دارد. سرشار از ویتامین C است و تنها یک ظرف کوچک آن ۱۵۰ درصد از ویتامین C مورد نیاز روزانه‌ی بدن را فراهم می‌کند. سرشار از فیبر است و کمک می‌کند که زودتر سیر شوید. میتوانید بروکلی را خام مصرف کنید یا آن را بپزید و در غذاهای متنوعی استفاده کنید.

۵. کرفس

کرفس از سبزیجات کم‌کالری است و خواص بی‌شماری دارد. هر فنجان از آب کرفس تنها ۱۶ کالری دارد. سطح بالای آنتی‌اکسیدان و پلی‌ساکارید‌های موجود در کرفس، آن را به یک ماده‌ی ضدالتهاب عالی بدل می‌کند و در درمان امراضی نظیر درد مفاصل و سندرم روده تحریک‌پذیر بسیار کاربرد دارد. کرفس سرشار از مواد معدنی، ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی است. اگر علاوه‌بر شاداب نگه‌داشتن و تقویت حافظه و مغز عزیز‌تان، به دنبال کاهش وزن هم هستید، می‌توانید به‌شدت روی کرفس حساب کنید. هنگام استفاده از کرفس تنها به ساقه‌ها اکتفا نکنید و از برگ‌هایش هم استفاده کنید.

۶. روغن نارگیل

روغن نارگیل یکی از چندمنظوره‌ترین مواد ممکن است. می‌توان به آن لقب آچار فرانسه روغن‌ها را اهدا کرد. بیش از ۷۷ مورد استفاده و درمان برای این روغن وجود دارد. ساده بگوییم، تقریبا هیچ دردی نیست که با وجود آن رفع نشود. پس طبیعی است که این حلال مشکلات در زمینه‌ی کمک به مغز نیز حرف‌های فراوانی برای گفتن دارد. روغن نارگیل خاصیت ضدالتهابی دارد، به تقویت حافظه به‌ویژه در سالخوردگی کمک می‌کند و روده را هم ضدعفونی می‌کند.

۷. شکلات تلخ

خیلی ذوق‌زده نشوید، هر شکلاتی برای بدن مفید نیست. اما شکلات‌های تلخ سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و خاصیت ضدالتهابی بالایی دارند و در کاهش فشار خون و بهبود گردش خون در مغز و قلب نقش مؤثری ایفا می‌کنند. فراموش نکنید که منظورمان از شکلات، شکلات‌های متنوع و شیرین موجود در سوپر مارکت‌ها نیست! قانون مفید‌بودن در شکلات‌ها این است: هر چه تلخ‌تر و تیره‌تر باشد، برای سلامتی مفید‌تر است. در یک کلام می‌گوییم شکلات‌های تلخ و تیره برای تقویت حافظه بی‌نظیرند.

۸. زرده تخم‌مرغ

بالاخره بعد از سال‌ها، زرده تخم‌مرغ به جایگاهی که لیاقتش را داشت، رسید. زرده تخم‌مرغ مقادیر زیادی کولین دارد که برای رشد جنین و زنان باردار بسیار مؤثر است و موجب شکستن پیوند‌های بتان می‌شود. بتان ماده‌ای شیمیایی است که هورمون‌های شادی‌آور تولید می‌کند. پس بدانید و آگاه باشید که تخم‌مرغ‌ها هم می‌توانند شما را بخندانند و شادتان کنند. اگر به‌خاطر ملاحظات کلسترولی از تخم‌مرغ پرهیز می‌کنید، خبرهای خوبی برای شما داریم. مطالعات نشان می‌دهند که تخم‌مرغ هیچ اثری بر سطح کلسترول افراد بالغ ندارد؛ درواقع تنها موجب افزایش کلسترول خوب می‌شود. ضمن اینکه منبعی غنی از پروتئین است. فقط سعی کنید تخم‌مرغ‌های ارگانیک مصرف کنید. وجود هورمون شادی‌بخش برای تقویت حافظه نیز مفید است.

۹. روغن زیتون خام

این روغن یک غذای واقعی برای مغز و تقویت حافظه است. به‌خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن موسوم به پلی‌فنول، این ماده‌ی غذایی از بدن در برابر پروتئین‌های سمی معروف به ADDL، که باعث بیماری آلزایمر می‌شوند، نیز حفاظت می‌کند. اما فراموش نکنید که این روغن برای پخت‌و‌پز مناسب نیست، زیرا در دمای بالا هیدروژنه می‌شود و ترکیبات جدیدی تولید می‌کند. نکته‌ی دیگر هم اینکه این روغن را باید در جای سرد نگهداری کنید.

۱۰. گیاهان سبز

گیاهان سبز‌برگ مثل کاهو، اسفناج و غیره، تأثیرات زیادی در جهت عملکرد مثبت مغز دارند. در تحقیقاتی که بر روی سالخوردگان صورت گرفته بود، مشخص شد که به‌جز مواردی نظیر سن، تحصیلات و پیشینه‌ی خانوادگی، افرادی که دو تا سه بار در روز از این نوع سبزیجات مصرف می‌کنند، کمتر دچار اختلالات مغزی و حافظه می‌شوند. این گیاهان مملو از ویتامین A و k هستند و خاصیت ضدالتهابی دارند و استخوان‌ها را هم تقویت می‌کنند.

۱۱. رُزماری

روغن رُزماری خواص متعددی دارد. این مسئله کمابیش برای همه مشخص است. کارنوسیک اسید یکی از مواد معدنی سازنده‌ی رزماری است که از نابودی سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کند و از مغز در برابر رادیکال‌های آزاد شیمیایی محافظت می‌نماید. از خواص دیگر رزماری، مراقبت از مغز در برابر آلزایمر، سکته و جلوگیری از پیری سلول‌های مغز است و همچنین به تقویت حافظه کمک می‌کند. ویژگی‌های ضدالتهابی رزماری در تقویت بینایی نیز بسیار مؤثر است.

۱۲. ماهی سالمون

اگر طرفدار غذاهای دریایی هستید، حتما این پیشنهاد برای شما بسیار هیجان‌انگیز است. ماهی سالمون یکی از مقوی‌ترین غذاهای دریایی است که به عملکرد بهتر مغز بسیار کمک می‌کند. این ماهی مخزن قابل‌توجهی از اسیدهای چرب امگا ۳ است که حافظه را بهبود می‌بخشد و ذهن و مغزتان را تند و تیز می‌‌کند و حافظه را جوان و در‌دسترس نگه‌می‌دارد. اگر فرزند خردسال در منزل دارید، مصرف ماهی سالمون موجب افزایش تمرکز و جلوگیری از بیش فعالی در او می‌شود. اسید‌های چرب موجود در این ماده‌ی غذایی، از سرطان جلوگیری می‌کند و تومورهای سرطانی را از بین می‌برد. پس حتما این ماهی خوش‌رنگ را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید.

۱۳. زردچوبه

خیلی جالب است که یک ادویه ساده، سرشار از خواص و فواید است. زردچوبه در زمان قدیم به‌خاطر ویژگی‌های شفابخش خود مورد توجه بوده و بسیار استفاده شده است. به‌خاطر وجود کورکومین که ترکیبی شیمیایی در زردچوبه است، این ادویه یکی از قوی‌ترین مواد ضد‌التهابی نام گرفته است. زردچوبه سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و سطح هوشیاری و پردازش اطلاعات در مغز را بالا می‌برد. از مصرف این ادویه‌ی خوش‌رنگ در وعده‌های غذایی‌تان غافل نشوید.

۱۴. گردو

گردو بخورید که گردو، آلزایمر را از گرد مغز شما دور می‌کند. گردو سرشار از ویتامین E و مواد معدنی است. مصرف مقدار اندکی از آن در روز، به افزایش سلامت شما کمک می‌کند و عملکرد مغز و حافظه را توسعه می‌بخشد.