امروزه گوشی‌های هوشمند از جذابیت‌های بسیاری برای خریداران و مخاطبین خود برخوردار هستند. بخشی از این جذابیت به استفاده شرکت‌ها از فناوری‌های سخت‌افزاری بروز و اختصاصی برمی‌گردد و بخشی دیگر به تجربه کاربری با سیستم‌عامل‌ یا همان بخش نرم‌افزاری گوشی مربوط است.

در حال حاضر سیستم‌عامل اندروید نزدیک به ۷۸ و iOS نزدیک به ۱۸ درصد سهم بازار را در اختیار خود دارند. آمارهای گفته شده نشان می‌دهند بیشتر حجم بازار در تسخیر این دو سیستم‌عامل درآمده و سیستم‌عاملی نظیر ویندوزفون با سهمی ۳ درصدی از بازار گوشی‌های هوشمند در حال ادامه حیات است. بنابراین عضو یک خانواده بزرگ بودن مزیت بزرگی است که اندروید و iOS را همراهی می‌کند. در ادامه به بررسی ویژگی‌‌های مشترک و تمایزات هر کدام از سیستم‌عامل‌های گفته شده خواهیم پرداخت تا به یک نتیجه گیری کلی جهت خرید برسیم.

مقرون به صرفه بودن

سیستم‌عامل iOS به طور اختصاصی برای گوشی‌های ساخت شرکت اپل یعنی آیفون، توسعه یافته و شرکت‌های دیگر حق استفاده از آن را در گوشی‌های خود ندارند. در طرف مقابل گوگل سیستم‌عامل خود را به طور متن‌باز و رایگان در اختیار عموم قرار می‌دهد و در نتیجه تمامی شرکت‌های تولیدکننده گوشی‌های هوشمند می‌توانند از ویژگی‌های پرشمار آن استفاده کنند. به تازگی ویندوزفون نیز با معرفی ویندوز 10 موبایل محبوبیت زیادی پیدا کرده و باید منتظر افزایش تعداد گوشی‌های ویندوز دهی با عرضه رسمی آخرین سیستم عامل موبایل مایکروسافت ماند. 

با توجه به ویژگی‌های گفته شده سیستم‌عامل اندروید تقریبا تمامی گوشی‌های میان‌رده و پایین‌رده را تسخیر کرده است. این گوشی‌ها از بیشتر ویژگی‌های اندروید در گوشی‌های بالا رده نیز بهره‌مند هستند. در طرف مقابل با توجه به اجرای بی‌نقص و روان ویندوزفون در گوشی‌هایی با امکانات سخت‌افزاری رو به پایین، گوشی‌های مجهز به این سیستم‌عامل از عملکردی مطلوب برخوردارند. در نتیجه با هزینه اولیه‌ای به نسبت پایین می‌توان از امکانات بیشمار این دو سیستم‌عامل استفاده کرد.

بر عکس ویژگی‌ ذکر شده برای گوشی‌های اندرویدی، سیستم‌عامل iOS تنها در گوشی‌های آیفون به کار می‌رود و برای بهره‌مندی از امکانات این سیستم‌عامل مجبور به خرید گوشی آیفون هستید. هرچند این عامل باعث نشده که از تعداد کاربران iOS کاسته شود، با این وجود شما مجبور به پرداخت هزینه اولیه بالایی برای ورود به اکوسیستم اپل هستید.

رابط کاربری

مایکروسافت با عرضه ویندوزفون و طراحی  رابط کاربری مینیمال، تخت و سریع، دو کمپانی غول دیگر یعنی اپل و گوگل را هم به این سمت کشاند. اپل در نسخه هفتم از سیستم‌عامل خود طراحی جدیدی را به نمایش گذاشت که این طراحی در نسخه هشتم به بلوغ کامل رسیده است. iOS در نسخه هشتم خود از رابطی تخت، شفاف و مینیمال بهره می‌برد. اپلیکیشن‌های موجود دراپ‌استور نیز از زبان طراحی اپل الگو گرفته‌اند و ظاهری زیبا و یکپارچه با سیستم عامل دارند

در طرف مقابل گوگل با معرفی زبان طراحی جدید خود موسوم به «طراحی متریال»، ظاهر اندروید را متحول کرده است. مشخصه اصلی زبان متریال استفاده از طراحی تخت با انیمیشن‌های جذاب و سایه‌دار است. از ویژگی‌های مثبت یا شاید منفی در سیستم‌عامل اندروید استفاده شرکت‌های مختلف از رابط کاربری اختصاصی خود بر روی هسته اصلی سیستم عامل اندروید است که تجربه کاری مختلفی در کار با هر دستگاه به مخاطب القا می‌کند. رابط‌های کاربری مخصوصی توسط هر شرکت سازنده گوشی هوشمند ساخته می‌شود که همچون یک لباس بر پوسته خام اندروید نمایان می‌شوند. البته همین لانچر و رابط‌های کاربری مختلف منجر به نبود یکپارچگی در طراحی ظاهر اندروید در دستگاه‌های مختلف شده است. به غیر از اپلیکیشن‌هایی که خود گوگل توسعه می‌دهد، دیگر اپ‌های اندروید هنوز با این طراحی جدید هماهنگ نشده‌اند. اگرچه توسعه دهندگان سعی دارند به سمت طراحی متریال حرکت کنند، با وجود این، اپلیکیشن‌ها در فروشگاه گوگل پلی هر کدام با طراحی متفاوتی ظاهر می‌شوند.

زبان طراحی اصلی ویندوزفون استفاده از کاشی‌ است. مایکروسافت با بهره‌گیری از ایده کاشی‌های رنگی سیستم‌عاملی را روانه بازار کرد که هر چند تا کنون موفقیت دو سیستم عامل دیگر را نداشته، ولی حرکت مثبتی از طرف این شرکت برای ورود به بازار گوشی‌های هوشمند تلقی می‌شود. این سبک طراحی رابط کاربری در ویندوز ۱۰ نیز حفظ شده و این سیستم عامل نسخه‌ای جدید با امکانات کاربردی‌تر از مدل‌های قبلی خود است که ویژگی‌هایی نظیر صفحه شفاف، کاشی‌های زنده و رنگ‌بندی بهینه‌تر را به همراه دارد.

تنوع در برنامه‌ها

زمانی که صحبت از تنوع برنامه‌ میان سیستم‌عامل‌های مختلف می‌شود، مسلما بازنده اصلی ویندوزفون است. فروشگاه ویندوزفون نزدیک به سیصد هزار اپلیکیشن را میزبانی می‌کند که در مقایسه با بقیه رقبا عددی ناچیز است. تعداد کم اپلیکیشن‌ها را باید در کنار کیفیت پایین آن‌ها قرار داد. برنامه‌های مایکروسافت برای حل این معضل قدری بلندپروازانه به نظر می‌رسد و باید منتظر عرضه ویندوز ۱۰ برای گوشی‌های هوشمند و بازخورد توسعه‌دهندگان باشیم.

در طرف مقابل اقبال اکثر توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها به سمت دو سیستم‌عامل اصلی بازار یعنی اندروید و iOS است. فروشگاه نرم‌افزار اپل نزدیک به ۱٫۲ میلیون و فروشگاه گوگل نزدیک به ۱٫۴ میلیون اپلیکیشن را برای دانلود در اختیار مصرف‌کنندگان خود قرار می‌دهند. این ارقام نشان می‌دهند که دست مشتریان این اکوسیستم‌ها در زمینه دانلود برنامه تا چه میزان باز است.

به طور معمول و بر طبق پژوهش‌های صورت گرفته اکوسیستم iOS برای شرکت‌های نرم‌افزاری جذابیت بیشتری دارد چرا که کاربران آیفون در خرید برنامه دست و دل بازتر هستند. همچنین به دلیل یکپارچگی اکوسیستم اپل و بستن راه‌های جیلبرک توسط این شرکت، امنیت و راه‌های دور زدن قانون کپی‌رایت سخت‌تر می‌شود. بنابراین در فروشگاه اپلیکیشن‌های iOS می‌توان برنامه‌هایی باکیفیت، با پشتیبانی بالا و البته پولی بیشتری پیدا کرد.

از سوی دیگر فروشگاه گوگل پلی از لحاظ کمیت نسبت به رقیب اپلی خود پیشی گرفته است. همچنین از بین برنامه‌های متعدد این فروشگاه نرم‌افزارهای رایگان بیشتری می‌توان پیدا کرد. در کنار ویژگی‌های مذکور، می‌توان از منابعی غیر  از فروشگاه رسمی گوگل، اپلیکیشن‌ها را نصب کرد. بنابراین برای استفاده از گوشی‌های اندرویدی هیچ محدودیتی گریبان‌گیر مصرف‌کنندگان نمی‌شود و به راحتی حتی می‌توان از اپلیکیشن‌های کرک‌شده استفاده کرد.

عمر باتری و مدیریت انرژی

یکی از دغدغه‌های همیشگی کاربران گوشی‌های هوشمند عمر کم باتری است. با وجود تنوع زیاد در بازار گوشی‌های هوشمند، در این بخش نمی‌توان به درستی میان سه سیستم‌عامل مقایسه‌ای انجام داد. بعضی از این دستگاه‌ها از باتری‌های بزرگ‌تر و به مراتب قوی‌تری استفاده می‌کنند و بعضی دیگر با سخت‌افزاری متفاوت‌تر به بازار ارائه می‌شوند. در این بین نکته‌ای که باید مدنظر قرار داد نحوه مدیریت انرژی در سیستم‌عامل است.

به طور کلی در گوشی ‌های آیفون به دلیل یکپارچگی، سیستم‌عامل با سخت‌افزار مدیریت انرژی وضعیت مطلوبی دارد. در نسخه هشتم این سیستم‌عامل وضعیت بهتر هم شده است و گزینه‌هایی برای کنترل وضعیت باتری در مواقع کمبود انرژی اضافه شده است. با این وجود حلقه مفقوده سیستم‌عامل iOS در نبود گزینه‌هایی است که در گوشی‌های اندرویدی به وفور یافت می‌شوند. گزینه‌هایی مثل Power Saving یا Extreme Power Saving که میزان استفاده از باتری را در مواقع اضطراری افزایش می‌دهند.

در طرف مقابل گوگل در نسخه آب‌نبات چوبی از سیستم‌عامل خود ابزار مدیریت انرژی را به آن اضافه کرده است. البته تولیدکنندگان گوشی‌های اندرویدی به این ابزار راضی نیستند و گزینه‌هایی را به آن اضافه کردند که می‌توانند عمر باتری را تا چندین ساعت و حتی چندین روز اضافه کنند. با فعال کردن این گزینه‌ها تمامی اپلیکیشن‌های پس‌زمینه غیرفعال و و تنها می‌توان عملیات‌های اصلی نظیر تماس و پیامک را با گوشی انجام داد.

در آخر سیستم‌عامل شرکت مایکروسافت نیز در بحث مدیریت باتری از قافله عقب نیفتاده و به طور کلی مصرف باتری در این سیستم‌عامل بهینه و در نسخه جدید آن گزینه‌های مدیریت مصرف باتری نیز اضافه شده است. با فعالسازی این گزینه تمامی فعالیت‌های پس‌زمینه‌ای اپلیکیشن‌ها قطع خواهد شد و می‌توان مدت زمان طولانی‌تری دستگاه را روشن نگه داشت.

پشتیبانی

هر سه سیستم‌عامل‌های مورد بحث پشتیبانی خوبی از محصولات خود دارند. به طور مرتب یک آپدیت کلی با تغییرات فراوان برای این سیستم‌عامل‌ها ارائه می‌شود و بعد بروزرسانی‌های جزیی‌تر به منظور رفع ایرادات در دسترس قرار می‌گیرند. در این بین اپل و مایکروسافت به دلیل کنترل بیشتری که بر روی محصولات خود دارند، بروزرسانی‌های خود را سریع‌تر و راحت‌تر برای کاربران ارائه می‌کنند.

اگر شما گوشی‌های اندرویدی سری نکسوس را خریداری کرده‌اید، پس نباید نگران بروزرسانی سیستم‌عامل گوشی‌تان باشید. با ارائه جزیی‌ترین آپدیت‌ها توسط گوگل گوشی شما نیز خیلی زود بروز‌ می‌شود. اما اگر از تولیدات اندرویدی باقی شرکت‌ها خرید کنید، متاسفانه با تاخیر زیادی می‌توانید گوشی خود را به آخرین نسخه سیستم عامل اندروید بروزرسانی کنید که آن هم در صورتی است که خوش‌شانس باشید و دستگاه شما از طرف شرکت سازنده پشتیبانی شود. آمار نشان می‌دهد که ۸۳ درصد کاربران iOS به نسخه هشتم این سیستم عامل مهاجرت کرده‌اند در حالی که این مقدار برای اندروید ۵ برابر با ۱۲ درصد است.

پایداری، عملکرد و امنیت

در مورد پایداری و عملکرد با توجه به حجم زیاد گوشی‌های موجود در بازار با مشخصات سخت‌افزاری مختلف نمی‌توان به طور قطع نظر داد. با این وجود بر طبق اطلاعات  موسسه Crittericsm میزان کرش کردن در برنامه در سیستم‌عامل iOS نسخه هشتم برابر با ۲٫۲۶ و در سیستم‌عامل اندروید نسخه آب‌نبات چوبی ۲٫۲ درصد است. به نظر در منصفانه‌ترین حالت عملکرد و پایداری دو سیستم‌عامل بر روی بروز‌ترین سخت‌افزار‌ها یکسان هستند.

با توجه به اخباری که مدام در مورد نفوذ بدون اجازه به برنامه‌های مختلف گوشی‌ها به گوش می‌رسد، امنیت گوشی‌های هوشمند تبدیل به یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران شده است. هر سه شرکت‌ اپل، گوگل و مایکروسافت فعالیت‌های زیادی برای تامین امنیت سیستم‌عامل‌های خود انجام داده‌اند. در این بین اپل با توجه به کنترل شدیدتری که بر روی محصولات خود دارد، امنیت بالایی را تضمین می‌کند. این سیستم‌عامل قابلیت رمزنگاری کل دستگاه را ارائه می‌دهد. سنسور تشخیص اثر انگشت را نیز باید به امکانات متعدد iOS اضافه کرد که نفوذپذیری به گوشی را به حداقل می‌رساند.

در طرف مقابل به دلیل استفاده بیشتر گوشی‌های هوشمند از اندروید، این سیستم‌عامل‌ در معرض حمله انواع هکرها و بدافزارها قرار دارد. البته اگر شما استفاده خود را محدود به فروشگاه رسمی گوگل و بازدید وب‌سایت‌های مطمئن کنید، امکان آلوده شدن دستگاه به حداقل می‌رسد. در این بین گوگل نیز راه‌کارهای خود را برای امنیت دستگاه‌های تحت پوشش اندروید ارائه کرده است. پشتیبانی از حالت مهمان، قابلیت تعریف کاربران مختلف، قابلیت جفت کردن گوشی با لوازم جانبی و رمزنگاری دستگاه راه‌کارهایی است که گوگل در نسخه پنجم از سیستم‌عامل خود استفاده کرده است.

تمرکز زیادی بر روی اکوسیستم ویندوزفون بدلیل اقبال کم به این سیستم‌عامل وجود ندارد. دستگاه‌های ویندوزی معمولا از یک حاشیه امنیت خوبی برخوردار هستند. با این وجود مایکروسافت برنامه‌های زیادی برای تامین امنیت اکوسیستسم خود به خصوص با تمرکز بر امنیت بخش کسب‌وکار پیاده‌سازی کرده است.

شخصی‌سازی

در این بخش به صراحت می‌توان اعلام کرد که شخصی‌سازی یکی از نقاط قوت سیستم‌عامل‌ اندروید است. با خرید یک گوشی اندرویدی می‌توان تجربه کاربری خود را به روش‌های مختلف تغییر داد. نصب انواع مختلف لانچر،‌ رام‌های اختصاصی و تغییر تصویر پس‌زمینه از ویژگی‌هایی است که فقط در اندروید می‌توان پیدا کرد. بنابراین ظاهر سیستم‌عامل‌ هیچ وقت برای شما کهنه و تکراری نخواهد شد.

سیستم‌عامل‌ ویندوزفون و iOS تنها به کاربران خود اجازه تغییر بخشی از ظاهر رابط کاربری را می‌دهند و این می‌تواند به مانعی برای کاربران تبدیل شود. در ویندوزفون کاربران می‌توانند سایز و رنگ‌بندی کاشی‌های زنده را تغییر دهند و در iOS باید به چند دست‌کاری کوچک در فضای کاربری بسنده کرد. ویژگی مثبت دیگری که کاربران اندروید از آن خوشحال هستند امکان انتخاب اپلیکیشن پیش‌فرض برای انجام عملیات مختلف است.

ارتباطات

استفاده از برنامه‌های ارتباطی نظیر پیام‌رسان، تماس و ایمیل در هر سه پلتفرم به خوبی یکپارچه شده و کاربری آن‌ها ساده و قابل یادگیری است. نرم‌افزار هنگ‌اوت در اندروید قابلیت‌های متنوعی همچون پیامک، مکالمات تصویری و صوتی، استفاده از اینترنت و شبکه تلفن به عنوان بستر پیام‌رسانی را در اختیار دارد. به طور متقابل در سیستم‌عامل‌ iOS نرم‌افزار‌هایی چون FaceTime و iMessages وجود دارند که امکانات برقراری تماس گوناگونی را به کاربران می‌دهند. نرم‌افزار قدرتمند اسکایپ نیز در سیستم‌عامل‌ ویندوزفون جای داده شده و می‌توان از کیفیت بالای آن در مکالمکات صوتی و تصویری استفاده کرد.

راه‌های ارتباطی دیگری نیز در گوشی‌های هوشمند وجود دارد. به عنوان مثال فناوری NFC امکان تبادل اطلاعات با دستگاه‌های دیگر را فراهم می‌آورد که متاسفانه این فناوری در آیفون محدود به استفاده از سیستم پرداخت اپل می‌شود، در حالی که در اندروید و ویندوزفون می‌توان از بسیاری امکانات NFC استفاده کرد.

نکته محدود کننده دیگر در گوشی‌های آیفون وابستگی شدید آن به نرم‌افزار آیتیونز است که تنها با استفاده از این نرم‌افزار می‌توان به تبادل اطلاعات بین کامپیوتر و گوشی پرداخت. برعکس آیفون، گوشی‌های اندرویدی قابلیت اتصال به هر کامپیوتری را بدون دردسر فراهم می‌کنند. در ضمن می‌توان از قابلیت OTG و اتصال دستگاه‌های جانبی بلوتوثی نیز در اندروید استفاده کرد.

دستیار صوتی

سیستم‌عامل‌های اندروید، iOS و ویندوزفون هرکدام دستیار دیجیتال مخصوص به خود را دارند که می‌توان با ‌آن‌ها وارد گفت‌ و‌ گو شد. گوگل ناو،‌ سیری و کورتانا به ترتیب نام دستیارهای این سه سیستم‌عامل‌ هستند.

شروع عصر دستیارهای صوتی‌ با دستیار دیجیتال سیری آغاز و با گوکل ناو ادامه پیدا کرد و در انتها کورتانا وارد میدان شد. هر کدام از این دستیارها ویژگی‌های خاص خود را دارند. در حالی که سیری می‌تواند به سوالات متنوع شما پاسخ دهد، گوگل ناو با رصد کردن فعالیت‌های کاربران برای آن‌ها پیشنهادات مختلفی نظیر وضعیت آب‌ و هوا و مسیریابی ارائه می‌کند. در این میان مایکروسافت اگرچه دیر ولی هوشمندانه ظاهر شد. کورتانا با بهره‌گیری از نکات مثبت گوگل ناو و سیری و ارائه امکاناتی که رقبا فاقد آن‌ها هستند، توانسته است نظرها را به خود جلب کند. استفاده مایکروسافت از اسم کورتانا و طراحی نماد انسانی آن حرکتی هوشمندانه از طرف این شرکت تلقی می‌شود و می‌توان به آینده آن در ویندوز ۱۰ نیز امیدوار بود.

دوربین

خوشبختانه در قسمت دوربین هر سه سیستم‌عامل‌ حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. استفاده از اپلیکیشن پیش‌فرض در iOS و ویندوزفون قابلیت‌های زیادی را به کاربران می‌دهد و کار با آن‌ها بسیار راحت است. در اندروید نیز وضع به همین منوال است ولی بدلیل استفاده شرکت‌ها از رابط کاربری اختصاصی خود مقایسه آن‌ها با هم کار آسانی نیست.

لوازم جانبی

خریداران آیفون تمایل بیشتری برای خرید لوازم جانبی و خرج‌های متفرقه برای گوشی خود دارند. اپل و شرکت‌های دیگر با استفاده از این موقعیت لوازم جانبی گوناگونی برای آیفون تهیه کرده‌اند. بنابراین دست خریداران آیفون برای استفاده از لوازم مختلف باز است.

در طرف مقابل کاربران گوشی‌های نه چندان مطرح اندرویدی و ویندوزفون از نبود یا کمبود تنوع در لوازم جانبی گوشی‌های خود زیاد خوشحال نیستند. نکته مهم اما استفاده از درگاه لایتنینگ در گوشی‌های آیفون است که به جای آن در گوشی‌های دیگر درگاه microUSB به کار می‌رود. استفاده از کابل microUSB قابلیت جفت شدن دستگاه‌‌های مختلف به گوشی‌ شما را بالا می‌برد اما در عوض کابل‌های آیفون از سرعت بالاتری برای انتقال اطلاعات و طراحی دو طرفه برخوردارند.

کدام سیستم‌عامل برای کدام گروه کاری مناسب است؟

از آنجایی که سیستم‌عامل اندروید اکثریت گوشی‌های بازار با قیمت‌های مختلف را در چنگ خود دارد، پیشنهاد اول خرید برای تمامی افراد که به یک گوشی هوشمند عمومی و با استفاده راحت نیاز دارند، گوشی‌های مبتنی بر اندروید است. این سیستم‌عامل نه تنها تنوع زیادی از اپلیکیشن‌ها را در خود دارد بلکه استفاده از آن نیز راحت‌تر از بقیه سیستم‌عامل‌ها است. از سوی دیگر اکوسیستم ویندوزفون از کمبود اپلیکیشن و گوشی رنج می‌برد. بنابراین با خرید دستگاهی از این اکوسیستم باید کمبود‌ها و نواقص آن‌ را تحمل کنید.

آیفون اما در تعامل با دیگر دستگاه‌های ساخت شرکت اپل تعامل بسیار نزدیک و مناسبی دارد و اپل نیز پشتیبانی نرم‌افزاری قوی از آن می‌کند. اگرچه در ایران ورود به دنیای iOS کمی گران تمام خواهد شد ولی امکانات فوق‌العاده آن هزینه اولیه را توجیه می‌کند. iOS همچنین از تنوع نرم‌افزاری زیادی برخوردار است و بسیاری از اپلیکیشن‌های معروف در ابتدا برای این سیستم عامل عرضه می‌شوند. گذشته از این نکات مثبت، اپل محدودیت‌هایی در سیستم عامل iOS اعمال می‌کند که شاید برای برخی قابل تحمل نباشد. مطمئنا در سیستم عاملی همچون اندروید از آزادی انتخاب و گزینه‌های بیشتری در مقایسه با iOS برخوردار خواهید بود.

جمع‌بندی

اندروید، iOS و ویندوزفون از پرطرفداران‌ترین پلتفرم‌‌های حال حاضر در بازار گوشی‌های هوشمند محسوب می‌شوند. این سه سیستم‌عامل نقاط اشتراک زیادی با هم دارند و ورود به دنیای هر کدام جذابیت‌های زیادی با خود به همراه می‌آورد. از یک طرف می‌توان با انتخاب از بین گزینه‌های اندرویدی محو دنیای اپلیکیشن‌ها و قابلیت‌های شخصی‌سازی گسترده آن‌ها شد، از طرف دیگر می‌توان با خرید آیفون با دنیای بسته ولی یکپارچه و کم‌نقص شرکت اپل دست و پنجه نرم کرد. صبر تنها کلیدواژه شرکت مایکروسافت برای مشتریان ویندوزفونی خود است. اکوسیستم ویندوزفون هرچند ناقص، کم بازیگر و طرفداران آن مدام به برنامه‌های آتی شرکت چشم دوخته‌اند ولی سیستم‌عاملی پایدار و امن است. در نتیجه انتخاب سیستم‌عامل علاوه بر اینکه کاری تکنیکی است و باید به نیاز‌های کاربر در کار با دستگاه توجه کرد، انتخابی سلیقه‌ای نیز هست، چرا که جذابیت‌های بصری و تجربه کاربری برای هر فرد متفاوت است.