با وجود اینکه در جهان مدرن و پیشرفته امروزی تاکنون دارو و ماده موثر‌ی جهت درمان کامل و قطعی بیماری ام اس کشف نشده است اماعلم پزشکی توانسته در شناخت و تولید داروها و مواد موثره مرتبط با کاهش روند پیشرفت این بیماری گامهای بلندی بردارد. اکثر روش‌های درمانی توانسته‌اند به کاهش علائم این بیماری کمک کنند و به جهت همین ناامیدی از درمان قطعی این بیماری است که آمارها نشان داده اند که اکثر افراد مبتلا به بیماری ام اس در سراسر جهان به طب مکمل و جایگزین رو آورده‌اند. در این مقاله سعی بر آن داریم تا با معرفی چند گیاه دارویی بهبودگر در زمینه بیماری ام اس با آثار درمانی و نحوه مصرف آنها آشنا شویم. لازم به ذکر است که همیشه پیش از استعمال این سری گیاهان دارویی، قبل از قطع استفاده از دارو و یا اضافه کردن یک درمان جدید برای رژیم درمانی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از گیاهان دارویی، مکمل‌ها و درمان‌های جایگزین هنگامی که در زمان و به روش صحیح مصرف نگردند و یا به تداخلات دارویی آنها توجهی نگردد می‌توانند عوارض شدید و غیر قابل برگشتی را به‌دنبال داشته باشند .

گیاه غافث

در حال حاضر از این گیاه جهت درمان طیف وسیعی از بیماریها استفاده می‌گردد اما باید به این نکته توجه شود که دارای گونه‌های مختلفی بوده که هر کدام دارای خواص درمانی مستقلی هستند. مطالعات و تحقیقات اخیر در مورد گیاه غافث منجر به کشف خواص ضدویروسی، آنتی‌اکسیدانی، خواص ضدالتهابی و افزایش سوخت و ساز بدن شده است. امروزه تحقیقات بشر در مورد این گیاه معطوف خواص درمانی مرتبط با بیماری MS شده است‌. هرچند که تحقیقات عملی بر روی انسانها امکان پذیر نبوده است اما نتایج کنونی تحقیقات انجام شده، گویای کاهش علائم و نشانه های MS در افراد مبتلا به این بیماری است.

مقدار و دستور مصرف: 3-6 گرم از گیاه را همراه با مقداری آب جوشانده و مصرف گردد. همچنین می توان از فرآورده های معادل این گیاه استفاده کرد.

احتیاط دارویی: در صورت مصرف مقادیر زیاد این گیاه به علت وجود ترکیبات تانن دار، باعث اختلالات گوارشی و یبوست می گردد.  مقادیر بالای استعمال این گیاه دارای تداخل مصرف با داروهای بالا یا پایین آورنده فشار خون و داروهای ضد انعقاد خوناست. در دوران بارداری و شیردهی در مقادیر زیاد مصرف نشود.

بوزیدان

این گیاه دارویی به نامهای مختلفی شناخته می‌شود که از جمله رایج‌ترین این نامها می‌توان به جینسینگ هندی و آسانا اشاره کرد. نوع خاصی از گیاه توت می‌باشد. از ریشه و عصاره آن جهت درمان دردهای مزمن، رفع خستگی و التهاب‌، فرو نشاندن استرس و اضطراب استفاده می‌شود. تحقیقات اخیر در مورد این گیاه پیرامون درمان بیماران عصبی و کاهش علائم بیماری MS نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای به همراه داشته است. مهمترین اثری را که برای آن برشمرده‌اند خاصیت ضدفراموشی این گیاه است. طبع بوزیدان گرم و خشک است و باید حتماً زیرنظر پزشک مصرف شود.  در ایران به اشتباه به ریشه گیاه پنیرباد که در منطقه سیستان و بلوچستان می‌روید و از آن به عنوان مایه پنیر استفاده می‌کنند بوزیدان می‌گویند در حالیکه بوزیدان و پنیرباد دو گیاه کاملاً متفاوت و مستقل از یکدیگر می‌باشند.

مقدار و دستور مصرف: 5 گرم از ریشه خشک شده این گیاه را در یک لیوان آب جوشانده و همراه کمی عسل میل شود. داروهای فرآوری شده از این گیاه در بازار موجود می‌باشد که توصیه می‌شود جهت مصرف از آنها استفاده گردد.

احتیاط دارویی:  مصرف مداوم و زیاد ریشه این گیاه برای فعالیت بیضه‌ها مضر است. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیر دهی توصیه نمی‌گردد.

ریشه و برگ گیاه قاصدک

در طب کره ای از قاصدک برای افزایش انرژی و حفظ سلامت عمومی بدن استفاده می‌کنند و این در حالی است که طب غربی، همچنین طب عربی از آن برای درمان اختلالات گوارشی و بیماریهای پوستی استفاده می‌کنند. این گیاه به‌طور وحشی در چمنزار‌ها، مزارع یونجه، اراضی مرطوب کنار نهرها مراتع و زمین‌های بایر در نواحی معتدل می‌روید. گیاه قاصدک گیاهی است بی‌بو، خیلی کوچک و کوتاه‌تر از 40 سانتی‌متر که شیرابه یا مایع سفیدی ترشح می‌نماید. گاهی از گیاه قاصدک به عنوان علف هرز مزارع، چمن‌زارها و دشت‌های اطراف شهرها یاد می‌شود. ولی این شاید به معنی عدم‌ آگاهی بشر از خواص مهم آن باشد. گیاه قاصدک، یک غذای مغذی است. در بهار برگ‌های جوان آن را مانند سبزی چیده و استفاده می‌کنند چون برگ‌ها تلخ است باید با ترشی آب‌لیمو و یا سرکه در سالاد مصرف شود. برگ‌های این گیاه حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌های A, C, D و گروه B، همچنین آهن، منیزیم، روی، پتاسیم، منگنز، مس، کولین، کلسیم، بور و سیلیکون است.

ریشه این گیاه را در اواخر زمستان یا اوایل بهار از خاک بیرون آورده و خشک کرده، مصرف می‌نمایند. ریشه گیاه حاوی اینولین و اسانس روغنی فرار و اسیدهای چرب (میریستیک اسید)، کاروتنوئیدها، ویتامینA، موسیلاژ و پکتین است. در سراسر دنیا قاصدک برای درمان انواعی از بیماری‌های کبدی و کیسه صفرا استفاده می‌شده است. از دیگر موارد مصرف سنتی ریشه و برگ گیاه، درمان بیماری‌های پستان، احتباس مایعات، اختلالات گوارشی، درد مفاصل، تب و بیماری‌های پوستی را می‌توان نام برد. امروزه به دلیل محتوی بالای مواد مغذی، ‌برگ‌های گیاه به طور گسترده‌ای به عنوان مکمل غذایی برای خانم‌های باردار توصیه می‌شود. تحقیقات و آزمایشات اخیر بر روی این گیاه نشان داده‌اند که گیاه می‌تواند خستگی و ضعف بدنی را کاهش دهد و موجب بالا بردن سطح سیستم ایمنی بدن شود. این تحقیقات همچنین منجر به کشف خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی این گیاه شده است. قاصدک توانسته امروزه نظر متخصصین را در مورد کشف داروهایی جهت درمان و کاهش علائم بیماری MS را به خود جلب کند که دلیل آن را طیف وسیعی از مواد موثر گیاهی موجود در آن دانسته اند.

مقدار و دستور مصرف: ریشه‏های گیاه قاصدک می‏توانند به عنوان قهوه بدون کافئین مورد استفاده قرار گیرند. برای این‏کار باید آنها را خشک کنید، سپس آنها را آسیاب کرده و مثل قهوه از آن استفاده کنید. 2 تا 8 گرم از ریشه خشک‌شده گیاه را سه بار در روز برای مدت 3 روز متوالی می توان استفاده و پس از آن یک هفته وقفه در مصرف این گیاه انداخته و مجداداً مصرف گردد. همچنین برگ‌های این گیاه  را می‌توان در سالاد و یا به صورت پخته شده استفاده کرد.

احتیاط دارویی: ریشه و برگ‌های قاصدک کاملا بی‌خطر بوده، بدون هیچ‌گونه اثرات جانبی یا خطرهای احتمالی به‌جز واکنش‌هایآلرژیک که به ندرت بروز می‌کنند. به هر حال با توجه به اثر ریشه قاصدک بر ترشح صفرا، کمیسیون مصرف دارو آلمان  مصرف این گیاه دارویی توسط کسانی که به انسداد مجاری صفراوی یا دیگر بیماری‌های خطرناک کیسه صفرا مبتلا هستند را ممنوع کرده است و کسانی که سنگ کیسه صفرا دارند،‌ فقط تحت نظر پزشک می‌توانند از این گیاه استفاده کنند. ریشه قاصدک می‌تواند باعث افزایش ترشح اسید و از این طریق تشدید درد ناشی از زخم گوارشی شود.  افراد با آلرژی شناخته شده به گیاهان خانوادهکاسنی، مانند بابونه و بومادران باید این گیاه را با احتیاط مصرف کنند. تداخل دارویی شناخته شده‌ای با قاصدک وجود ندارد. اما بر اساس ‌آن‌چه ما درباره اثرات ریشه گیاه می‌دانیم ممکن است وقتی همراه با داروهای دیورتیک، انسولین یا داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند خون استفاده شود، تا حدی خطرناک باشد. به علاوه در کسانی‌که داروی لیتیوم می‌گیرند، باید دیورتیک‌های گیاهی مانند برگ قاصدک را فقط زیر نظر پزشک مصرف کنند، زیرا با مصرف این دارو دهیدراتاسیون احتمالی، ممکن است خطرناک باشد. بی‌خطری گیاه در بچه‌های کم‌سن و سال، خانم‌های حامله یا شیرده و کسانی‌که بیماری‌ شدید کبدی یا کلیوی دارند ثابت نشده است.

بابونه

بابونه گیاهی است که قرن ها از آن به صورت استعمال خارجی و خوراکی جهت درمان بیماریهای پوستی، بی‌خوابی و اضطراب، ناراحتی های معده، اسهال و... استفاده می‌شود. گیاه بابونه به عنوان یک گیاه آنتی‌اکسیدان و ضد‌باکتری و مطرح است. همچنین توانایی این گیاه در کند کردن رشد تومورهای سرطانی نیز در حال تحقیق و بررسی است.  در سالهای اخیر تحقیقات زیادی در مورد اثرات دارویی این گیاه برای درمان و کاهش علائم بیماری MS صورت گرفته است و نتایج امیدوارکننده‌ای نیز به همراه داشته است اما به هر حال باید پذیرفت از آنجا که انجام آزمایشات بالینی بر روی انسانها امکان پذیر نمی‌باشد روند این تحقیقات و آزمایشات زمانبر است.

مقدار و دستور مصرف: دم کرده این گیاه،2  تا 3 بار در هفته میل گردد.

احتیاط دارویی: از مصرف مداوم و زیاد دم‌کرده این گیاه پرهیز شود. قبل از مصرف حتماً با پزشک معالج مشورت گردد. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌گردد.